Sniper tih tawngkam lo chhuah dan chu kum 1779 vel daih tawh India pawh British awpna hnuaia kan la awm lai khan, India rama British sipai awm te khan ramvah a sapelh kha nuam an ti em em thin a. Chu'ng British sipai hote chuan an ramvah pah hian inelna, intihhlimna chikhat dangdai leh harsa zet mai an nei thin a, chu chu sava chikhat, tereuhte "Snipe" an tih ang chi chu ralkhat atangin an inkahsiak thin a. Chutiang sava te reuhte, ral hla fe atanga kap fuh chat chat thei te chu "Sniper" tiin an ko thin a, chutatang chuan "Sniper" tih tawngkam hi a lo chhuak ta ani.
"Hmeichhe awmnem" mipaho hian kan han ti ngawt tak na a, he tawngkamin a tarlan tum chu kan hre vek awm e, mahse hmeichhia zawng zawng hi mipa te aiin an awm a nem vek bik lo. Tuna Sniper ropui zet chanchin ka rawn sawi tur hi mipa tamtak tluk loh, Soviet Union Sniper ropui, khawvela hmeichhe Sniper awm tawh zawng zawng zinga Sniper ropui bera a chhal Lyudmyla Pavlichenko chanchin hi a ni.
Lyudmyla Mikhailovna Pavlichenko hi July ni 12, kum 1916 khan Ukraine thingtlang khaw tetakte Bila Kserkva ah alo piang a, kum 14 mi a nihin an chhungkua chu Kiev khuaah an pem a. Pavlichenko pawh hi hmeichhia e tilovin, Sniper ropui dang ang thovin a tette atangin silai kah a ngaina em em a. Hetia Keiv khua a an pem hnu hian an khua a ralthuam siamna hmunpui Keiv Arsenal Factory ah thawkin, Keiv University ah lehkha a zir pah bawk a. Kum 14 mi lek a nihin silai kah zirna DISAAF shooting club a zawm a, he club hian he khawvel awm chhunga hmeichhe Sniper hmingdai leh tawh ngai lo ni turin alo chherchhuak ta a ni. Pavlichenko hian history subject hi zir nuam a ti em em a, kum 1937 khan Keiv University atangin history subject ah Masters' Degree a zo nghe nghe.
Kum 1941 a rawn herchhuah chuan khawvel indopui pahnihna pawh a rawn inherchhuak ve nghal a. German in Soviet Union a rawn run hmasak ber khan Pavlichenko pawh kum 24 mi alo ni ve tawh a. Chutia German hovin a ram a hmangaih, a rawn ralpui phiar takah chuan a hmeichhiat awmnemna dah tha in, Soviet Union sipai zawm ve a, ram leh hnam chhan nan a rammut alo rilruk ve ta ani. Indo a nasa zel a Soviet hruaitute'n an sipai neihsa chuan German ho chu dawl zo dawn a an inhriat tak lovah chuan a ram thalai te hnenah volunteer a raldo tur mi a zawng ve ta a. Hetia volunteer tur an sawrkarin a zawng a ni tih a hriat veleh hian, Pavlichenko chu kum 24 mi niin Soviet Sipaiah chuan a inziak lut fel ve ta a ni. Hetia sipai a a inziah luh tirh hian sipai nurse leh sipai pangngai ni thei turin duhthlanna an pe a, mahse Pavlichenko chuan sipai ngei nih a, raldo chu a thlang ta zawk a ni. Tichuan kum 1941 ah chuan Soviet Union Red Army 25th Rifle Division ah awmin, Red Army hmeichhe sniper 2000 zet zinga indopui paltlang thei 500 zingah a tel ve ta a ni.
Sipai tang ta nafam chuan training te a han nei chho ve nawk nawk a, a sipai tan tirh atang hian Pavlichenko hian sipai naran mai ni lova, sniper nih a chak em em a. Chu chu an hotu te chuan hriain sniper training pawh a dawng pah nghal bawk a ni. Tichuan kum 1941 kumtawp lamah chuan a sniper training programme chu hotute mittlung takin a zo a, mahse a kum ala naupan deuh vang leh sipai a tanna a la rei loh em avang chuan an hotute chuan indona muala han tirh chhuah nghal mai chu an hreh deuh a. Mahse, Pavlichenko chuan indona muala chet a chak tawh si, tichuan tihdan a ngaihtuah ta a. A naupan laia DISAAF shooting club a a awm lai a Voroshilov Sharpshooter badge leh silai inkahsiakna a a certificate lak te chu an hotute a hmuh ta a, chu chuan an hotute lung a dum ni ngei tur a ni, a kum leh 1942 ah chuan indona mualah chuan tirchhuak ve tanin Private rank an pe ve ta a ni.
Tette atanga silai ngaina leh kapthiam, sniper training dawng tel bawk chu indona mualah chuan alo tangkai nasa mai a. Indona muala an tirchhuah atanga ni 75 lek chhungin, Odessa indona hmunah confirm kills 187 teh meuh a nei hman a. He indona ah hian Soviet lam chuan German lam an dawl zawh tak loh avangin Pavlichenko te Unit chu an in withdraw a, hemi hnu hian an hotute'n an Unit chu Crimean Peninsula a Sevastopol hmunah thlariat chhung an dah a. Hetia a chetthat em vang hi aniang Lieutanant rank ah kaisangin, an hotute chuan 25th Chapayev Rifle Division ah te, 54th Stephan Razin Rifle Regiment ah te sipai pangngai tha tichak turin an dah kual thin a. A awmna Platoon te hian an tangkai pui thei em em a, a tawp ah chuan Soviet Union sniper tha te awm khawmna Platoon 2nd Company Sniper Platoon ah a pension thleng a awm ve ta a ni. Pavlichenko hian sniper anga mi a kahhlum hmasak ber pahnih chu Belyayevka indona hmun ah niin, Takarev SVT 40 semi automatic rifle, 3.5X telescopic sight vuah hmangin a ni.
Pavlichenko hian sniper anih chhung hian confirm kills 309 zet a nei a, chu'ng a kahhlum te zingah chuan sipai pangngai mai bakah sipai officer 100 zet leh hmelma lam, German sniper 36 lai a kaphlum tel a ni. German sniper a kahhlum zinga pakhat, amah Pavlichenko ngeiin a ruang a han chian pakhat phei chuan a kekawr ipte ah log book lo ak in, a log book ah chuan confirm kills 500 vel lai a lo nei ve reng mai a, he sniper a kahhlum hi German Sniper ah chuan a ropui ber awm mang e an ti hial a ni. Mak deuh mai chu he German sniper a kahhlum hi a hming leh a nihna hi tarlan a ni tlat lo.
A Confirm kills hi 306 anga chhinchhiah ni mahse mi 500 vel tal chu kaphlum tura ngaih a ni. A confirm kills a tlem chhan ni a sawi chu, Pavlichenko hi a mala che chi a ni a (Spotter a hmang ngai lo) a kahhlum zat lo chhiartu tur spotter a neih loh a vangin amahin a record theih chin kha an pawm ta mai niin a lang. Indona muala hna a thawh dawn reng reng chuan a tlangpuiin an Unit camp atanga feet 600-1000 vela hmalam, a thiante leh an hmelma te inkar nisi ah ralsai tura bihrukna tawmbuk a siam thin a, chuta tang chuan a thiante covering fire a lo pe ta thin a ni.
Hetia thahnem ngai taka Sevastopol indona muala sniper hna a thawh lai hian kum 1942 khan Mortar siperin na takin a fuh ta hlauh mai a, thla engemaw zat hnu ah chuan rawn dam chho lehin a hna ngai bawk a zawm leh a. Kum 1942 vela a chetthat em avang hian Pavlichenko hi a lar em em mai a, a inhliam a damfel hnu a a hna ngai a a let leh chu vanduaina a tawh a, a boral mai an hlauh avang in Soviet High Command chuan Sevastopol atang chuan submarine in a lachhuak ta ani. Hetia indona mual atanga an lakchhuah hnu hian Major rank ah an kaisan tirin a pension ve ta a. Hemi hnu pawh hian sniper instuctor ah te awm lehin, an ram thalaite thinlungah ram leh hnam hmangaihna nghet taka tuh tumin vantlang inkhawm ah te thu a sawi nasa em em a ni.
Indona mual atanga Lyudmyla an la chhuak hi an tifuh khawp mai, Sevastopol a chhuahsan atanga thlakhat pawh tling lovah Lyudmyla awmna Division a sipai zawng zawng, a pasal tiamin kahhlum vek anni a, Lyudmyla erawh a him phah ta hlauh a ni. (Link hrang hrang ka zawn kual pawhin Pavilchenko Lyudmyla pasal hi tunge anih ka zawng hmu thei tlat lo, sipai chu a ni ve tih chauh ka hre thei).
A pension hnu a vantlang inkhawmna leh hmun dang dang a thusawituah te an sawm thin hnu hian a rin loh leh beisei loh lutuk thil a tawng ta. Hetih hunlaia US President Franklin Roosvelt chuan America-a rawn zina thusawina hunte nei turin a sawm ve tlat mai a. Tichuan an sawmna chu pawmin America chu a pan ve ta a, a vawikhatna atan Soviet Union mi leh sa, American inpui, "The White House" a official taka an mikhual hmasak ber a ni ta ani. Hemi tum hian International Student Assembly, Washington DC a neih mekah te leh CIO meeting-ah te tel ve in, New York khawpuiah te pawh thusawina hunte neiin, US chuan ngaihhruina thilpek atan Colt automatic pistol an lo pe a ni. Hemi hnu hian a sniper pui Vladimir Pchelintsev leh Nikolai Krasavchenko te nen Canada-ah an zin leh a, a lar vanglai lo ni bawk nen mipui sang tam takin Toronto rel station ropui Union Station, Toronto-ah an lo hmuak a, hemi tum pawh hian ngaihhrui nan Canada sawrkar chuan Winchester rifle, enlenna awm chi an lo pe nghe nghe a ni. He a silai dawn hi tunah chuan Central Armed Forces Museum, Moscow-ah mipui hmuhtheihin an dah tawh a ni.
A penson hnu hian indona mualah awm tawh lo mahse indopui a tawp thleng khan Soviet Union Sniper te tan a tangkai em em a, sniper tamtak chherchhuakin, heng a sniper chherchhuah te kaltlang hian Soviet Union sipai tamtak nunna a chhanhim ti ila kan sawisual awm lo ve.
Indopui te alo tawp tak hnu leh, boruak te alo zangkhai tak hnu chuan a zirna Historian hna chu a chhunzawm leh a. Kum 1945-1953 chhung khan Soviet Navy Chief HQ ah Assistant researcher-in a awm a, hemi hnu lamah hian Soviet Committee of the Veterans of War-ah te a kul a taiin a in hmang ve leh a ni.
Kum 1974 October ni 10 ah chuan kum 58 mi chauh niin, khawvel hmeichhe sniper ropui ber mai Lyudmyla Pavlichenko chuan he khawvel hi alo chhuahsan ve ta a ni.
Soviet Union chuan Lyudmyla hi an chawimawi thiamin an ngaihsan zia an tilang thiam hle a, a vawikhat nan kum 1943 khan Lyudmyla thlalak hi an pastage stamp-ah an nemkai a, a vawihnih nan kum 1976 khan a thlalak bawk hi an postage stamp-ah an lo nemkai leh bawk a ni.
Hetianga khawvel huapa hmeichhe ropui leh chhuanawm hi a MHIP Branch emaw a mimal ang zawng pawh a amah zahna leh ngaihsanna lantir nan, "A thlanah ngei pangpar ka han dah ve teh ang," ti te in lo awm tak hlauhin, Lyudmyla hi Novodevichye Cemetery Moscow, Russia-ah an phum tih hi kan ziak tel hram a nge.
Bishop G Barstowski
No comments:
Post a Comment