Total Pageviews

Monday, February 29, 2016

Chernobyl Nuclear Disaster




Chernobyl a nuclear reactor a chhiatna thleng kha

A hun lai chuan a ai a lar a awm chuang lo, kum tamtak a vei hnu pawh in khawvelin a la ngaihven reng a, Khawvela nuclear reactor a chhiatna thlengah chuan a lar ber a ni in khawvel ina a buaipui leh khawvel ram hrang hrang ten an thiam thil an thawh a, ui leh kel thlun pawlh ang mai a inngeih lo thin leh in el ran mai Soviet Union leh USA pawh lungrual taka thawh ho tirtu, tun hnu a mi tamtak te hriat hlawh ta lem lo Chernobyl a chhiatna thleng chungchang hi tun tum chu in sawi chho dawn teh ang.

Chernobyl Nuclear complex an tih hi Russia ram Soviet Union a la nih lai a Ukraine khawpui Keiv atanga Km 130 vel a hla a awm a ni a. Hetih hun lai hian khawvel pumpuiah nuclear reactor ho 370 chuang a awm ni a ngaih a ni in heng zinga 41 te chu Soviet Union ah hian an awm nghe nghe a ni. Chernobyl a nuclear reactor hi 1983 a hawn tan kha a ni a a lian pawl tak ani ve nghe nghe a. Hetih hun lai hian khawvel pum a nuclear reactor ah hian chetsualna vawi 151 vel a thleng tawh ni a hriat a ni bawk. He neuclear reactor a chhiatna thleng hi a nasa tham bawk a, control hman lo se chu Soviet Union ram pumpui leh Europe ram zautak huam chhung chu a zungzam hlauhawm nuclear radiation avangin chenna ngamloh ah a chang mai thei ni in an chhut nghe nghe a ni.

Kum 1986 April ni 25 leh 26 zan khan Chernobyl a nuclear reactor pathum awm zinga pakhat chhungah chuan a preasure chu hlauhawm khawp in a sang tih an hriat chhuah avangin he preasure sang lutuk tih zangkhai nan hian a hnathawk te chuan a hu engemaw zat chu an paih chhuak a. Hetia a hu sa an paih chhuah atang hian hydrogen gas hlawm rawn insiam in he hydrogen gas hlawm hi a puak ta thut mai a, kangmei nasa tak mai a chhuak zui ta a. He kangmei chhuak hi a tuk zing dar 5:00 velah chuan an thelh mit thei hram a, scientist pahnih leh a chhunga hnathawk mi thenkhat te chuan an nunna an chan phah a. Heng hnathawk nunna chan te hi Automatic Control Installations lam section a hnathawk ho te an ni tlangpui a. Atirah chuan a hlimchhawna nunna chan hi sawrkar lam chhut dan chuan mi 31 ni in mi 300 vel chu radiation natna, nuclear zungzam in a thlen ang chi an vei niin an ngai a mahse heti mai hi a lo ni teuh lo mai le. He thil thlen hma deuh lawk hian America ram chhung a nuclear reactor pakhat a lo puak tawh bawk a, he thil thleng hi an lo zep tlat mai a. Thla hnih teh meuh a vei hnuah International Atomic Energry Commission chuan an hre ve chauh nghe nghe a mahse Chernobyl a thil thleng hi chu April ni 28 kha chuan khawvel pum in an hre hman tawh a ni.

A rang a rang in invenhimna lam hna leh a reactor chhia siamthat te leh a nuclear zungzam hlauhawm darh tur ven hna chu an tan ta nghal a. A tuk zingkar atang chuan chu reactor complex huam chhungah chuan tumah luh leh kaltlang an phallo nghal a, a bulhnaiah takngial pawh kal an phal lo a. Nuclear zungzam ina a tih nat ho chu an tana enkawlna tur damdawiin bik an ruat Keiv leh Moscow an enkawl nghal an ni a. An awmdan a mak kher mai lehnghal. An thaw tha thei lo a, an taksaah chuan khawihli ang mai durh ang deuh hnai la a rawn awm tek tuk mai a, an ek te a thi in an luak vak vak mai bawk a, an sam te a tla a an taksa chu a na them thum hlawm mai a ni. Km 30 bial chhung vel a mi cheng zawng zawng chu hmun him lama thiar chhuah vek an ni a. Heng a thiarchhuah hna thawk tur hian bus 2,172 leh truck 1,786 chu mimal lirthei bakah an ruat a, heng ho hian mi cheng te thiar chhuah hna chu an thawk char char mai a ni.

Heng a mi cheng an thiar chhuah te hi in ruakah te, hotel ah te leh health centre ah te an dah khawm a. He reactor awmna bul a khua Pripyat, mi 40,000 chuang chenna leh a bul hnai ami tho thingtlang khaw te mi 26,000 vel chenna a mi cheng te chu rang lutuk a hmun him lamah thiar chhuah an ni in nitin chaw vawithum pek an ni a, tin, allowance ah nitin mi pakhat zel Russia pawisa 200 roubles pek ziah an ni bawk a ni (Kan Hamara Desh leh kan Zotlang ram nuam ah te hi chuan a teuh hian a hnai awm lo mai nge te ka ti ve mai mai thin, chhiatna tawk engemaw compensation pawh sawrkar hian a pe hleithei lo ania). Zirna in zawng zawng khar vek a ni in school naupang te chu Baltic Sea a tourist Resort nuam deuh deuh ah an dah khawm vek a. Heng naupang 1,500 chuang te hian hrehawm an tih loh nan a nuam thei ang berin an awm tir in nuclear radiation laka an him theih nan theih ang tawkin a venhim hna an thawk bawk a ni. Kangmei hi reactor No 4 a chhuak a ni a, kangthelh motor 50 dawn Keiv atangin an rawn thawn a, heng ho hian mei chu an thelh mit thei hram a, reactor dang erawh chu a kangkai ve ta lo a ni.

Tichuan le a hna hautak ber mai pakhat, nuclear zungzam boruak a a put chhuak tur ven hna chu an thawk ta nghal char char mai a, he hna thawk tur hian American mithiam te leh Sweedish mithiam te pawh an rawn thawk chuak ve ta a. A bul hnaiah kal ngam a ni si lo a tichuan a tir ber in a reactor kang chhe ta lairil ber chu a leak loh nan hnawh phui phawt ngai a an hriat avangin helicopter hmangin 200 metres vel a sang atang chuan cement leh marble her dip leh suan leh boron chawhpawlh chu ton 5000 vel zet a tam chu an chhung lut ta hem hem phawt mai a, an beisei dan chuan hemi khal hian nuclear zungzam hlauhawm put chhuak tur chu a veng thei mai in an ring a ni. Mahse thil dang hlauhawm dang a awm tih an hrechhuak leh ta tlat mai le.

He reactor hi a hnuailamah a sa lutuk ven nan tuikhuah lian em em mai an siam a , chumi chungah chuan reactor hi an siam ta a ni a. He an tuikhuah siam hi leihnuaia lui tui luang ina tui a siam a ni a, he reactor an hawh phui nana an hman cement leh suan leh eng engemaw chawhpawlh te hi an rit em em mai si a, heng an hnawhna rihna hian hian a delh chim palh a hlauhawm leh ta tlat mai. a delh chim palh a, a hnuai a tui a a luh vaih chuan chu tuihnuai lui chuan Russia ram lui lian ho te a fin vek mai si a, chung lui a fin te chu tuipuiah an luang lut bawk si a, chvangin chhiatna nasa tak mai a thlen dawna an hriat avangin, ahnuaia an tuikhuah chu concrete foundation hlang angah an siam a an chhung khat leh ta vek mai a. Tichuan lei pawn lamah chu reactor chhia chu concrete bang chhah tak in an hung chhuak leh vek a, tin, chumi chu a chungah concrete vek in an chhin phui leh vek bawk a, tichuan nuclear zungzam chhuah hlauhawm miah loh turin an char phui hnan ta tlat mai a nih chu...Hautak ve rem rem viau ang le.

Nuclear zungzam avanga damdawiin a an dah te leh a hnathawk ho te chu uluk taka enkawl in anmahni a radiation level chu an endik reng a, heng damlo zinga a na zual mi 19 te chu an thling an thlak sak vek nghe nghe a ni. Radiation natna hi cancer natna nen hian a inang deuh ber ni in an sawi. Helai bulhnai vela mi cheng 2,20,000 vel zet te chu endik vek an ni a, mahse an nunna atana hlauhawm engmah a awmlo ni a an hriat avangin a hlauhawm zual a reactor a thawk te chauh chu damdawinah an dah ta a ni. Tin, bawnghnute leh thlai te chu nitin ei tlak a ni em tih vawi thum vel an endik ziah bawk a, tin, helai Chernobyl reactor huam chhung Km 30 bial chu tuma kalpawh theih loh turin an hung vek bawk a, tin, boruak pawh a thianghlim em tih am endik reng bawk a, tichuan June thla a lo thlen chuan mi tamtak chu an chenna hmun ngaiah cheng turin an kir leh tawh a ni. Mithiam te chuan thlai hring te chu chemical chikhat Iodon-31 an tih chuan a khawih in an ring deuh phawt a, mahse ngun taka an zir chian hnuah ni 8 hnu velah chun Iodon-31 level chu a tlahniam leh vek tih an hmu chhuak a. Ni 80 hnuah phei chuan mihring tan a ei hlauhawm loh khawp in a awm leh vek ni in an hriat bakah thlai chi rawn tiak thar te phei chu radiation hian a effect engmah anmahni ah a nei lo ni in an hre bawk.

Hetiang hian nuclear zungzam lakah him niin hre mahse luidung vel leh tui te chu an lo thianghlim zawk theih nan lui kuang zawng zawng ah te chuan sarang an phah chhuak vek a, tin, Chernobyl huamchhung atanga hmun hla deuh chung zawnah te chuan silver iodide hmangin chhum te chu thlawhna atangin an kap a, tichuan ruah siamchawp an sur tir ta char char mai a, chutih lai in Chernobyl huam chhung chung zawnah te chuan Carbonic acid cyrstal te thlawhna atanga phuh in ruah sur tur an dang bet ve leh char char thung a. Hetianga ruah sur dan thlenga an control vek avang hian an ram chhunga nuclear zungzam hlauhawm chu ni reilote chhungin an ti bo vek thei ta a ni.

He thil atan hian Russia sawrkar chuan an ram pawisa 13,000,000,00 roubles chuang a seng a, India pawisa chuan 2600 crores vel ang anih chu. Heng a sum sen zawng zawng a 520,000, 000 roubles hi chu mipui in a an thawh khawm zuk ni tlat pek a mawle. Keini ram sawrkar atanga chhawmdawlna ringawt mai beiseina ram nen chuan kan inang chiah lo anih hmel khawp mai.

BigDaddy Hmahmatea II

Sunday, February 28, 2016

Tunguska A Thil Puak Kha!



Kum 1908, June ni 30 khan Russia rama Lake Bikal bul Tunguska an tih ram chhungah zingkarah chuan thil engemaw nasa tak mai in a puak dur mai le. 2000sq Km bialchhunga thing leh mau zawng zawng chu a tlu mam vek tih theih a ni a. He thilpuak hi Japan rama Atom bomb an thlak ai khan a let 1000 vel zet a chak a ni a. Thingkung ding tha lai pawh maktaduai 80 chuang zet chu an tlu mam pak mai ani. Heti khawp a puak na si hi a puahna hmun hi ram pilril tuma chen lohna ramruak anih avangin nunna chan mi pakhat chiah a awm a, ramsa erawh chu an thihnem hle ni a sawi a ni.

He thil puak ‘Tunguska Fireball’ an tih mai hi hi a thawk na bawk aniang kan lei pumpui hi a puak nghawr 'shock wave' in vawi hnih ngawt a tuam chhuak thei hial a ni. 65Km a hla ami mihrhing pawh boruak ah a vawrh kang lawp thei a, ni tam tak hnuah pawh a puahna hnu boruak eng phut mai chu Britain atang pawh in a hmuhtheih hial a ni. He thil thleng hian khawvel mithiam te lu a ti hai nghal map mai. Enge ni ta ang le? Atira a hmuna an endik naah chuan arsi them in lei arawn su ni ta sela a sut na hnuhma a awm ngei tur a ni, mahse a awm bawk si lo. He thil puak chungchangah hian enge a nih tih hi ngaihdan a inanglo hle hlawm mai a. Thenkhat in arsi them in he khawvel hi a rawn su anga, lei a sut tak tak hma deuh in a puakdarh anih an rin lai in thenkhat erawh chuan UFO chesual puakdarh anih ring pawl an awm ve bawk a. Mak deuh mai chu mithiam ten eng sulhnu mah an hmu thei thin tlat lo hi a ni.

Mi thenkhat chuan khawvel dang a mi cheng Alien thlawhna kan leiah hian a rawn chesual anga a puak ta a ni ang tih ngaihdan te a lo awm ta a. Ngaihdan pakhatah chuan simeikhu, comet them kan leiah a rawn lut anga puak a ni ange, simeikhu hi vurnawi inhlawmkhwm te a ni si a chuvang chu aniang a puahna ah hnuhuma engmah a awm loh tih chu ngaihdan pakhat a ni, mahse hetih lai hian eng simeikhu mah kan lei bul hnaiah a awm hriat a ni bawk si lo. Mithiam hrang hrang in ngaihdan hrang hrang an vawrh chhuak nuaih nuaih ta mai a, mahse enge kha thil puak kha tih a nihna tak sawi thei erawh an awm lem lo. Thenkhat chuan Black Hole tereuhte in a rawn su aniang tih ring tawk an awm bawk. Mak deuh mai chu helai hmunah hian thing leh mau te hi an tlu darh vek a an thi deuh vek a, a hnu athing rawn chawr leh te hi hmun dang ami aiin an thang chak fe tlat mai a, chuchuan mithiam te ngaihdan ah an radiation engemaw chu a awm ngei a, chumi chuan thing vel chu a effect ni in an ngai bawk. Kum 100 chuang hnuah pawh mithiam te chuan tun thlengin enge anih an la hre tak tak lo a, rinthu leh ngaihdan bak chu thu chiang a la awm thei tak tak lo a ni.

Tun thleng hian he thil puak hi mithiamte chuan an la zir chiang ta reng a, tichuan hmanni lawk khan Russian Academy Of Science ami Scientist pakhat Andrei Zolbin chuan helai thil puahna hmun vel a zir chiannaah hian arsi them ni ngei a hriat chu ahmuchhuak ta tlat mai a. He thil hi enge a nih chiah endik mek a ni a, arsi them a lo nih tak tak chuan hman atanga inhnialna tawp theilo chu tih tawp in a awm tawh dawn a ni. He thil hi arsi them a lo nih tak tak chuan a len zawng hi 60m (200 ft) atanga 190m (620 ft) bawr vel chu ni ngei turah an chhut bawk. Vanneihthlak deuh mai chu mihring chenna hmunah a ni lo hlauh kha a ni awm e.

BigDaddy Hmahmatea II

Voynich Manuscript



Khawvela lekhabu mak ber mai chu.
Lehkhabu/lehkhaziak reng reng hi midang ina an hriatthiam tur a ziah an ni thin a, hei hi thil ziah an hmuhchhuah chhan pawh a ni. Mahse he Voynich Manuscript zet hi chu tun thleng hian lei chung van hnuai a hringfa tungchhova kal te zingah hian chhiar thiam leh hrethiam reng an la awm lova, Cryptographer an tih thuziak leh hawrawp chi hrang hrang zir mi te pawh an bo map mai le...

Yale University a Beinecke Rare Books and Manuscript Library an tihah chuan medieval hun lai vel ami lehkhabu hlui tak mai, thuziak chi hrang hrang leh milem mak tak tak hmeichhe saruak lem te, hnimhnah lem te, arsi lem leh symbol vel mak tak tak inziahna bu hi a awm a. He lehkhabu hi phek 200 vel a chhah a nia, a chhunga thu inziak reng reng chu he khawvel ram zauvah hian chhiar thiama, hrethiam reng an awm hauh lo mai. He lehkhabu hi 1912 kum a New York a lehkhabu zuar pakhat Wilfred M Voynich-an Italy rama Jesuit collage pakhat Frascati khua ami a lei ani a. He lehkhabu karah hian lehkhathawn 19 August 1666 a Parague University a an hotupa, Johannes Marcus Marci-an Jesuit scholar pakhat Athanasius Kricher-a hnena a thawn a inzep tel bawk a. He lehkha a Marci-an a sawi dan chuan he lehkhabu hi kum zabi 13na lai a scientist lar tak Roger Bacon-a ziah ni in a sawi. Marcus Marci-a sawi dan chuan he lehkhabu hi Holy Roman Emperor Rudolf ll of Prague in 600 ducats a a lei niin a sawi bawk a, mahse Rudolf ll hian khawi ami nge a lei tih lam chu a sawi lang lem lo thung. Voynich-an he lehkhabu hi a lei hnu hian a copy te siam in a chhunga thu inziak chu chhiar thiam an awm takin tiin khawvel hmun hrang hranga hetiang lam thiam cryptographer ho hnenah chuan athawn darh ta a. Mahse tuman a thuziak awmzia chu hrethiam reng an awm ta lo ani.

He lehkhabu chhungah hian hnimhnah lem mak tak tak mai te, symbols chi hrang hrang te, arsilem te, hmeichhe saruak lem te a inziak teuh mai a. Hnimhnah lampang expert ten an en chuan chung hnimhnah lem chu eng hnim nge tih an hre chuang lo reng reng. Voynich-a thih hnu chuan a nupui in chu lehkhabu chu a kawl reng a, a nupui chu1960 a a thih khan lehkhabu chu lehkhabu zuar pakhat Hans Kraus-an a lei ve leh a. Hralh lehna mai tur a hriat tak loh avangin Yale University ah chuan a pe ta tawp mai a ni.

Tichuan Yale University a an professor pakhat Robert S.Brumbaugh-a chuan chu lehkhabu Voynich Manuscript an tih tak chu an zir chiang ta tak tak a. Brumbaugh-a ngaihdan chuan a ziaktu ni a ngaih Roger Bacon-a kha scientist anih rual in Alchemy lam kha a tui em em a. Alchemist ho reng reng hian an thil chhinchiahte reng reng hi midang ina an hriatthiam ve mai loh nan thuruk 'code' angin an ziak thin a. Chutiangang a thil engemaw a chhinchhiahna chu anih a ring ta bera ni. Brumbaugh-a chuan a symbols thenkhat te leh arsi lem thenkhat te chuan inmilna an nei tih a hmuchhuak a, mahse enge a awmzia a hre chuang lo. Tin, hnah lem hrang hrang awm pawh chu tlem azawng chu eng hnah nge an nih a hrechhuak thei a, mahse a tam zawk te chu a anpui he khawvel a hnim awm zingah hian an awm awm a hre theilo a ni. Tichuan he lehkhabu mak tak Voynich Manuscript hi a chhunga thuziak chu tuma hriatchhuah lohvin tun thleng hian Yale University Library ah chuan ala awm ta reng a ni.

BigDaddy Hmahmatea II

Unicorn (Sakawr Ki Nei)



Sakawr Ki pakhat nei. A tak takah a lo awm reng em?
Sap ho thawnthuah te kan hmuh fo thin sakawr var hlang hlak mai dangdai deuh mai a Lu a ki pakhat nei hi enge a chanchin, a tak takah a lo awm ve reng nge, thil hmuhsual leh ngaihruatna atanga rawn piang chhuak tih hi tun tum chu ilo sawichho dawn teh ang.

Unicorn lem hi la hmulo chu kan awm kher awm love. Hetiang sakawr ki pakhat nei Unicorn hi hmanlai 'medieval' hun lai vel kha chuan an ngaihlu in an roh hle maia, Venice a St Mark's ah khuan pakhat chu an nei a. Italy a Milan cathedral-ah khuan pakhat chu an nei bawk a. Queen Elezabeth-I leh Scotland lal James-III te pawh khan nei in an sawi bawk. Hmanlai lal te leh kohhran hotu te kha chuan hetiang Unicorn ki hi an kawl tlangpui ni a sawi a ni. Engatinge Unicorn ki chu an hlut em em kan tih chuan an ngaihdanah chuan a ki rawt dip hi tur (poison) damdawi ni a an ngaih vang a ni.

Hmanlai thawnthu a an sawi dan chuan Greek physician pakhat 416 BC vel a India rama rawn zin chuan ramsa chikhat, sakawr aia lian, a var, ki pakhat nei a hmuh thu a sawia. Hmanlai India lal ho te khan Unicorn ki atanga siam no hi an nei fur a ni an ti bawk. Khawthlang lam ram ho thawnthuah Unicorn te, Thuthlung Hlui hun laia Re'em an tih te, khawchhak lam Chinese hovin Ki-Lin an tih mai sakhi taksa ang nei sakawr ke ang nei leh ki pakhat 4metres zet a sei nei ni a an sawi te pawh hi Unicorn an tih ang chi vek ni a ngaih an ni bawk.

An sawi dan chuan Unicorn te hi ramsa ti tak mai, tlanchak em em mai leh kawlh tak mai, man harsa tak niin an sawi a. A man dan awm chhun ni a an sawi chu ramhnuaiah nula thianghlim (virgin) chu darthlalang keng in an thut tir anga, Unicorn chu a rawn kal anga chu nula thianghlim malchungah chuan a lu a rawn nghat anga, darthlalanga a inen lai tak chuan lo man tur a ni. Unicorn hi thianghlimna entirnan an hmanga. Isua Krista entir nan te an hmang bawk thin. Hetiang anga ramsa vang leh hlu anih avang hian hmanlai hunah khan a ki a sumdawnna kha a hluar hle mai a, abikin a ki rawt dip ni a sawi kha an zuar nasa em em thin a ni. Chutiang anih chuan Unicorn hi a lo awm tak tak reng em ni, tunlai hunah hian ala awm angem tih hi zawhna lian tak awm thei chu alo ni ta...

Tunlai thiamna hmanga heng Unicorn ki ni a an sawi te leh a ki rawt dip ni a an sawite hi an han endik chuan Narwhals an tih Walrus an tih bawk seal ang tak tuipui vel a awm thin lian pui pui ngho sei tak tak nei ang chi ngho te kha an ni tih an hmuchhuak ta tlat mai. Greek physician pakhat India ram a rawn kal pa ina ahmuh pawh kha 'Tibetan antelope' an tih mai, tlanchak tak, ki pahnih sei tak leh ngil tak nei ang chi hi anih an ring. Hetiang 'Tibetan antelope' hi a sir lama tanga en chuan an ki hi a inzawn that em avangin pakhat ang mai in a lang theia ni. Hmanlai India lal hovin a Unicorn ki atanga siam no an neih te pawh kha an han endik chuan samak ki leh sai ngho vel atanga siam cheimawi mai mai te an lo ni a. Hetiang anih avang hian mi tam tak chuan Unicorn te hi thil hmuhsual atanga thawnthu lo piang chhuak mai mai angah an ngai a, chutih rual erawh chuan thenkhat chuan a tak tak engemaw behchhan awm ngei in an rin bakah ataka awm ngei mahse engtik hunlai emaw atanga lo mang ta ni in an ngai ve thung ani.

Ramsa hi a pian dan phung aia mak danglam leh lian te a piang hi an awm ve fo mai a, Mizo pawn nghalphusen te mura te pawh kan neih ang hian hnamdang pawh hian mak deuh deuh sawi tur hi an nei ve teuh tho ania.

BigDaddy Hmahmatea II

Monday, February 1, 2016

Fapa! Fapa! (Naupang Thawnthu)

Khaw pakhatah hian mi hausa deuh mai pakhat hi a awm a, a nupui in a thihsan tawh avangin a fapa mal neihchhun nen chuan an in lian tak maiah chuan an cheng dun a. A fapa nen chuan lemziah lampang an tuiin, nuam an ti em em a. Tin, mi lemziah pawh an lakhawm nasa hle a. Lemziakthiam Picasso ziah atanga Raphael ziah thlengin an nei kim hle a ni. An pafa chuan an thil lakkhawm te chu hmuhnawm an ti hle a, an pahnih chuan thu dun chung te hian an thlir dauh dauh thin a ni.

Indopui a lo thleng a, a fapa chuan Sipai a tan a duh ve ta tlat mai a. A pa chuan a phal lo hle mai a, a fapa mal neihchhun ngawih ngawih, a ro a nih avangin. Mahse, a fapa chuan a tum em avang chuan a tawpah chuan a dang thei ta lova, a fapa chu Sipaiah lut in Indopui ah chuan ram tan a mu turin a thawkchhuak ve ta a. Mahse, hun rei vaklo a ral hnu chuan vanduaithlak takin chu a fapa mal neihchhun chuan a thian te a chhanchhuah na lamah a nun a chan ta hlauh mai a. Chu thu a han hriat chuan a pa chuan a tuar in hrehawm a ti em em a, a thil lo suangtuah thin zawng zawng te a thlawn mai dawn a ni tih chu a han ngaihtuah a, a mittui chu dan rual lovin a tla ta a.

Hun te a ral zel a, thla khat a ral hnu, Christmas hnaih tawh tak maiah hian tuk khat chu an in kawngkhar hi tu emaw hian a rawn kik dat dat a. Ava hawng chu tlangval pakhat hi a lo ding a, chu pa chuan thil in fun lian deuh mai hi a keng a. Chu pa chuan, "Ka pu, min hre lo maithei a, i fapa in Indopui laia a chhanhim kha ka ni a. Kha mi ni khan mi tam tak a chhanchhuak a. Ka inhliam chu min kalsan duh lovin min pu a, hmun him lam ah min va dah a. Chuta a va let leh tur chiah chu a awm ah tak an lo kap a, a thi zui ta mai a ni. Nangma chanchin pawh hi min hrilh thin a, lemziak lam i tui zia te min hrilh thin a," tiin a sawi a.

Chu tlangval chuan a thil fun chu a han phawrh a, "Hei hi ka pe ang che. Thil ropui tak chu a ni lova, lemziak mi pawh ka ni bawk si lova. Mahse, he ka lemziah hi pek ve ngei che ka duh a ni. I fapa pawhin he lemziak hi nei la a duh ve ngei ka ring," tiin a thil fun chu a thianpa in a kalsan tak a pa hnenah chuan a han pe a. A pa chuan thil fun chu a han phelh a, a fapa lem hi a lo ni a. Chu chu a fapa in a chhanchhuah tlangval in a ziah a ni a. A pa chuan chu lemziak chu a han en vang vang a, a fapa mizia zawng zawng chu a ziak tupa chuan a hmuchiang hle tih a hria a. A lung a tichhe hle a, a mittui chu a tla zawih zawih mai a. Tlangval hnenah chuan lawmthu a sawi mawlh mawlh a, a lawmzia entir nan pawisa pek a tum a. Tlangval chuan, "Ka pu, pawisa engmah a ngai lo. I fapa in a thil min tihsak avang a rawn pe che ka ni e. I fapa in ka chunga a thil tih lakah chuan a nep hle a ni," tiin a chhang a.

A pa chuan chu lemziak chu a roh hle a, an in a a langsar lai ber ah chuan a tar a. Inleng a neih reng rengin a inleng te bulah chuan tlangvalin a fapa lem a ziah chu a entir hmasa ber thin a, lemziak dang ropui tak tak te aia a hlut vang a ni.

Chu pa pawh chu rei lote ah chuan a thi ve ta a. Ro khawmtu a neih loh avangin a thil neih leh a lemziak khawnkhawm te chu thuneitu lam ten an lilam dawn ta a. Miin chumi chanchin an hriat chuan a lemziah khawnkhawm te chu chan ngei tumin an chang thap mai a.

Lilam ni a lo thlen chuan chu pa fapa lem lemziak chu hmuh theihturin an dahchhuak a..

Lilam chu an han tan a, a puang tupa chuan in neitupa fapa lem chu a han keng kang a, "He lemziak hi tunge chhang dawn le? Engzat in nge in ngam?" a tiin a han au a, mahse a reh ta thuap mai a. Mipui thenkhat chuan, "Lemziak lar tak tak te kha kan duh. Han ti vat vat teh u," tiin an lo au a. Mahse, a puang tupa chuan, "He a fapa lem hi tunge la dawn? Cheng 100 in nge Cheng 200 in in ngam?" tiin a han au leh a. Mipui zing ami pakhat chuan aw vin tak hian, "Kha lemziak chhe deuh chhang tur khan kan rawn kal lo. Van Goghs te, Rembrandts te kha rawn ti vat rawh u," tiin a rawn au vak a. Mahse, a puang tupa chuan, "Fapa! Fapa! Tunge in nge he fapa lemziak hi la dawn?" tiin a au nawn leh a.

Mipui phun nuai nuai karah chuan a hnung lam atang hian pa pakhat hian, "Cheng 10 in ka lo khul ange," tiin a rawn au a. Chu pa chu chu in neitupa te huan enkawl thin tupa a ni a, pawisa a neih tam loh avangin a neih chhun chhun chuan a chhang a ni. A puang tupa chuan, "Cheng 10 in an chhang e. Cheng 20 a chhang duh te in awm em?" tiin a han au leh a. Mipui chu an thin a rim tawh hle mai a, "Pe vat rawh! Pe vat rawh! Khami lem kha han hralh vat teh u," tiin an au a. A puang tupa chuan, "Anih chuan Cheng 10 chuan kan leitir ange," tiin a han au a, hnung lam atang chuan, "Pe vat vat ula a dang kha han lilam tan leh nghal teh u, kan nghak reng a nia," tiin an rawn au leh hram a.

Mahse chutia mipui ho lemziak dang chhang tura an inrin lai tak chuan a puang tupa chuan, "A pawi ka ti khawp mai. Lilam na hun kan hman hi kan titawp dawn a ni. He in leh lemziak hrang hrang neitupa hian a thih dawn khan thu hnutchhiah a nei a. Chu chu a bungrua an lilam dawn chuan a fapa lem chiah chu lilam turin leh chu a fapa lem lemziak lei apiang hnenah chuan a thil neih zawng zawng, a in leh lemziak hrang hrang alo khawnkhawm tawh ho chu a pe vek dawn a ni tih a sawi a. Hemi avang hian a fapa lem lemziak lei tupa hnenah hian he a in zawng zawng leh a neih zawng zawng hi kan hlan nghal vek dawn a ni," tiin a sawi a. Mipui chuan mak an ti hle a, an huan enkawl thin tupa chuan chu in ropui tak leh nuam tak te, lemziak chi hrang hrang khawnkhawm te chu a nei ta vek a ni.

Kum 2000 chuang kal ta ah khan Pathian chuan a fapa mal neihchhun chu kan tan a rawn pe a. Hrehawm tinreng tuarin Kross lerah Pathian nena kan inzawm theih lehna turin a nunna hian a pe a. Pathian chuan mihring te hnenah, "Fapa! Fapa! Tu in nge he ka fapa hi lo pawm dawn che u?" tiin min au lawm lawm a. Mahse, kei ni chuan a fapa aiin thildang tam tak kan thlang a. Khawvel hausakna te, khawvel thiamna te leh kan nun te thlahlel em em in kan awm a. Kan tih ve ngai miah lovin Isua Krista'n kan tan a tawrhna zawng zawng te ngaihtuah hman lek lovin kan khawsakna leh kan eizawnaah te, kan zirnaah te kan buai a. Thlan tur maia awm reng pawh chu hmuh hmaihin a dang kan thlang zel a. Nakinah hian kan hmuhsit leh hniam taka kan dah te hian Pathian angchhung atang hian min rawn la thlir dawn ani tih hria in a thlawn a kan dawn hi a thlawnin i kal bo tir mai mai lovang u. Kan thinlung theuh ah lo pawmin lo lalut ila, Pathian hausakna leh duhsakna te, malsawmna te chu kan chungah Pathian in a rawn thlentir mai dawn a ni.

ђ๓คг tlคภﻮtє