Total Pageviews

Tuesday, May 19, 2015

Khawvela Rannung Tur Nei Hlauhawm Top-15

15. Puffer Fish:


Puffer Fish te hi Japan ramah chuan an chaw tui ber zinga mi ani teh hlauh a, mahse a buatsaihtu tur bik (Certified Cook) ten an siam anih loh chuan ei mai mai chi erawh a ni lo. A chhan kan sawi ange. Hnugzang ruh nei ang chi (Vertebrea) ah chuan tur nei chak ber dawttu a ni a, a turin i taksa a fan tawh chuan, na sawi hleihtheihloh i tuar anga, i tihrawl zawng zawng alo zeng vek anga, chutichuan darkar 4 atang 20 chhunga thih a ni mai, a chhan chu a damdawi an la hmuchhuak tlat lo.

14. The Brazilian Wandering Spider


Tunah hian khawvel pumpuia Maimawm chhungkuaah chuan tur chak ber nihna hauhtu a ni mek a, Tropical south America ah an cheng tlangpuia, mahse hetiang maimawm chi khat chu Central America ah hmuh ani ve thin a, maimawm dang zawng zawng aiin mihring an seh hlum hnem ber a ni. Inah te, pheikhawk karah te, car chhungah leh kawrah te an lo awm a, chuan kha mi neitu mi vanduai uchuak te khan an kawr emaw pheikhawk an bun ten, a motora an han thut luh chiah te khan a lo seh ta thin a, a then te phei chu a tur chak lutuk avang khan thisen kha Zahmawh (sazu bikah) te khan amaka maka tam a in pump lut vak a, chu chuan zahmawh chu khawih pawiin an mipa thei tawh lo hial thin ani.

13. Platypus


He rannung hi duhawm deuh, Teddy Bear ang maia lawmawm deuh emaw in lo ti ngawt ange. Han ngaihtuah chiang leh mah teh, he rannung te hian (a bikin a pa in) a ke hnunglam leh mawng bawr velah hian tur chak tak mai a pai a, chumi tur tawngtu mihring te chu na sawi hleih theihloh khawp a na an tuar ta thin a, chutih rual chuan a thla a thla a rei te pawh che thei lo angin zeng angin an awm phah hial a, a hrehawm ber tur lai erawh chu hetia zeng anga an awm lai hian an na tawrh hi an tuar ngawt ngawt mai a, chubakah vun hnuaiah hian a tur chuan thisen thi (DEAD) ani ber ang chu a rawn nawr chhuak a, chu chuan meia kan kang a, a rawn puar ang deuh hian vun chu ati puar ta pup pup thin a, awihawm loh khawpa lianin a turin a fanna chin chu a vung ta luah thin bawk a ni.

12. Stone Fish


He sangha phei hi chu Officially-in khawvela sangha tur chak bera pawm a ni hial a, Indian Ocean leh Pacific Ocean ah te cheng in, a chaw seh tur chu Lung ang taka lo awmin a lo changa, alo seh ta thin ani. Tichuan a hnung zanga a pangparh ang deuh awm chho atang chuan a tur chu a tichhuak ta thin a, Mihringina kan zu rah hian kan rah nat leh natloh khan awm zia thui tak a nei a, a tur hian thisen ti khalin, a remchang lai laiah a rawn durh chhuak a, a vung nasa kha chu sawi loha lum ni ta se, thisen tling te hi a rawn val chhuak pawp pawp zel mai ani.

11. Death Stalker Scorpion


He mangchhia ang hiala ransa hlauhawm te hian North Africa leh Middle East te chu tual chainan a hmang ber a, a tet ang hu in, a vawi khat zuk hian mihring puitling pangngai pawh damchhung atan a ti zeng thei a, tarchhia leh nausen lam te chuan an thih pui hial thei. FDA chuan a tur thahna tur hi an la hmuchhuak lo a, an hmuchhuak nia an inhriat pawn he khawmual kaikuang tur hi a lo insiam danglam thuai a, (Evolve) a damdawi chuan awmzia a nei lo leh thuai thin, chubakah a seh tur te tihbuai nan ani mahna, thimah hian a eng vet vet thei bawk.

10. The Marble Cone Snail


Hnapkhawn naran (snails) kan tihte hi an hlauhawmloh chu thuhran nise, tenawm lamah te hian an kal a, mahse tuna kan Hnapkhawn sawi tur hi chu a dang daih. A Ka (a zumlam) atang khuan inchiuna (hypodermic) needle ang deuh hi niang chu, a ranga rang mangkheng hian a kap chhuak zawk thei a, chumi hmang chuan chaw a manin mi a tina thin a ni. A tur hi an chak khawp a, a vawi khat kah chhuah hian puitling 20 teh meuh a tihlum zo hem mai. A tirah chuan seh/zuk an ni tih pawh an hre mai lo a, mahse ni reilo te hnuah chuan a rawn thawk ta thin a, na elkhen lutuk, tawrh theih mang loh khawpa na te, vung nasa lutuk te, thawkna tihbuai te, zeng (paralysis) te a thlen a, enkawl a nih loh chuan a vanduai zual tan chuan thihpui a ni mai.

9. Irukandji Jellyfish


Heng rannung te hi an te em em a, cm 1 lek te pawh an ni thei, mahse a tetna chu a tur chuan a rawn hliah khuh a ni ber ang chu, Jelly Fish ten mi an seh dan hi kan lo hriat loh takin, ban ang tak tak uai duah duah an neih ah hian, ngho kan ti mai dawn a mi thilzum tereuh te te hi a in phum chhuak vek a, chumi atang chuan a tur chu a tichhuakin mi a chuk ti ve mai ang.. ta thin a ni. Tuna kan sawi mek pawh hi chutiang chu a ni a, a seh/chuk tawh reng reng chu hnung zang na ngawih ngawih te, tihrawl chiangkuanglo (ti zel mai ang) Muscle cramp an tih ang te an nei a, an kal a khawih nghal chat a, a khawih pawi thin hle nghe nghe a. Chu bakah luna ngut ngut te, luak vak vak te, vun hi a kang ta emaw tih khawpa rawn sa vak vak te, luak te leh BP sang vak vak te ani ber awm e. A tur hi thahna a awm lo a, Nghah a ni tawp mai.

8. The Inland Taipan


He rul hi Australia ah chiah a awm a, Australia ram hi an vanduai nge an vannei, rannung, ransa hlauhawm ber ber leh tur nei chak tak tak te awmna hmunpui hi a ni ringawt mai a, he rul pawh hi sawibuai ngailo in khawvel a rul tur chak ber a ni. A vawi khat chuka a tur pek chhuah hian mihring 100 tehmeuh darkar 1 chhungin a that thei a nih chu... Hem mai a. Mahse vanneihthlak ta em em chu mihring a chuk sawi tur hi a vang a, chu bakah a damdawi (Antivenom) tha tak siam chhuah a ni tlat a, thi pawh an tlem phah a ni awm e.

7. The Funnel Web Spider


He Maimawm hi a lan hmang ringawt atang pawh hian a rapawm reuh phian mai a, hmul nei lo tle deuh rul, dum ren run, thil che tawh hlek chu beih tum nghal ringawt zel mai hi a ni roh a.Tur lah hi chi khat chauh a nei lo a, ATICATOXIN an tih zinga mi tur chi hrang hrang hi a pai teuh a, a chak dan pawh a inang lo hlawm nuai a, a seh te chu thlan tla vak vak, phut zawk zawk na, lungphu rawn rang em em (he mi hnawthawh chu in hria ang chu), tihrawl na bakah taksaa acid rawn pung vak? (Acidosis) leh thisen sang rapthlak thut te a rawn thlen thin a ni.

6. The Poison Dart Frog


He Utawk nalh tak mai hi Central South America, Amazon Region kan tih velah khuan hmuh a ni thin a. Kan hriat angin Utawk te chuan an taksa atang thil hnang an taksa venghim a timawm tur hi an tichhuak thin a, chu chuan an taksa a tuam chhuak a, an nal zuak zel hi. Mahse heng Poison Dart Frog te hi chu khatianga an thil hnang tihchhuah kha tur vek ani tlat mai a, khawih emaw, ransa dangin an seh emaw dawlh te hian a seh/dawlh tu chu reiloteah a thi a, an kawchhung atang chuan dampialin a rawn sawt chhuak leh nelh nelh thin. A tur hi an chak namailo khawp a, a taksa hi hriau hmawr hian zu chhun keuh ta ila, chuta kai rinawt pawh chuan mihring a tihlum thei a nih chu... Chhe hiau!!! Hnungzang ruh nei (vertebrate) zingah chuan tur nei chak ber a ni bawk.

5. King Cobra


King Cobra kan tih te hi tuna thu kal mekah chuan Rulngan tih a ni a, dik maw diklo maw. Mahse rulngan an thah tawh ka hmuh leh an chetdan an sawi hmang atang hi chuan KING COBRA nen hi chuan lei leh van ang ka ti. Mau hnahah tui an neih thin ve ve vang mai mai a, a ni tih hi ka pawm thei thlawt lo ani. Rulngan hi Herbitologist an tia mi kha, hetiang lam zirchiang ho kha, heng ho hian uluk tak hian lo zirchiang ta se SPECIES THAR anih hi ka ring fan tlat. KING COBRA FAMILY ami te chu alo ni mahna, mahse King Cobra an ti hi chu ka pawm ve theilo ani. A chanchin hi sawi vak pawh ngaiin ka hrelo a, rul tur chak ber chu The Inland Taipan ani tih kan sawi tawh a, mahse King Cobra te hi chu an hlauhawm na em em hi chu mi an chuk reng reng a an tur an pek chhuah hnem theih em avang hian a chak emaw chaklo emaw a hlauhawm ta em em mai ani. A vawi khat chuk hian mihring chu sawiloh sai te pawh a nawn nem laia a chuk fuh chuan an thi nghal tawp tawp ve thei ani awm e. Chubakah rul dang ei a chin avang hian Snake Eater ti ten an sawi thin bawk.

4. The Southern Short Tailed Shrew


He thil te hi chu kan list siam zinga tur nei CUTE ber a ni awm e, mahse a cute na hi zuamsual chi chu a ni lo nasa.. sazu tiat lek ni mahse a tur hi a chhuanawm ve tawk a, a number awmna atang hian a hriat mai awm e.

3. The Blue Ring Octopus


A hmaa mi SHREW ang deuh hian he octopus pawh hi a te a, Golf Ball tiat lek a ni a, mahse a vawi khat sehah hian mihring 26 ngawt an thi thei anih chu. Chi thum an awm a, Pacific Ocean ah an cheng a, an chaw ber chu chakai leh kaikuang te ani a, an rawng hi an ti danglam thin a, tihbuai emaw chhaih thinrim chuan an rawng chu alo eng (yellow) a, a pawlin a bial a rawn awm trawk trawk a, tichuan a seh ta a, a result chu thih a ni mai.

2. The Portuguese Man-O-War


Heng jelly fish chi khat te hi chu an mahnia an chet theihloh avangin tuiin vaukamah te a len chhuak thin a, jelly fish kan sawi tawh ai chuan a tur chu a chakah ngai ila, a. Vaukama a len chhuah hian a bulhnaia mi te enge a nih hrelo te chu a lo zuk/seh (sting) ta thin a ni. Tichuan tui rawn lian deuh (High tide) in tuiah a len lut leh ta thin a ni.

1. The Box Jelly Fish


Awle, hei zet chu beisei loh deuh te pawh ani mahna, mahse a tur hi a chak em em ringawt mai a, jelly fish in mi a seh dan kan sawi ang tho khan a seh a, thenkhat kawng chen vela tuicheng a seh te chu vaukam pawh thleng hman lo in an thi hman thin. Pui ve triap triap tak chu ani. A tur hian lung te, Nervous System te leh vuna timur te hi a bei nghal chat a, a awmzia takah chuan chhunglam atangin a thriat chhe vek thei che u tihna anih ber chu. Khawvela rannung tur chak ber a ni tih hi phatrual leh hnial chi pawh a ni lo a, a seh tawh te chu in chhan hman a nih thin loh avang hian an thi deuh zel a, hetiang hian a seh a ni tih an inhriat meuh chuan a hna thawh tur ang alo thawk hman tawh thin. Jelly fish seh reng reng ah hian damdawi emaw nachhawkna a awmlo a, mahse mi thenkhat chu a hlim chhawnah VINEGAR an leih vak avanga dam chhuak te pawh an awm ve leh lawi a, a damchhuak te pawh, a na in an taksa a fan tak tak lai chuan an bul hnaia awm apiangte chu anmahni that turin an ngen chul thin a ni.

Sources:- Danger Dolan-a Youtube Channel atanga lak a ni a, ama thlan an lo ni thei a, diklo te pawh a awm maithei a, chutiang alo awm a nih chuan kei chuan Kut ka sil in Danger Dolan inti hi in zu trim hrep dawn nia.


Rawna Fanai
Thu Ngaihnawm Huang
Facebook

Monday, May 18, 2015

Just When I Needed You Most

Khuh Hawnna

American zaithiam leh hla phuah thiam ni bawk Randy Van Warmer-a hla phuah, “Just When I Needed You Most” tih hla hi i ngaithla tawh a nih chuan ngaihthlak nawn leh ngei i duh thin ang. He hla phuahtu hi Randy Van Warmer ni mah se he hla mawi tak lo pianchhuahna kawngah hian amah puitu Tony Wilson hi a tel ve miau avangin he hla leh a phuahtu sawi apiangin Randy VanWarmer-a hming bulah Tony Wilson-a hming hi lamrik ve zel a ngai lo thei lo a ni. Randy Van Warmer-a bakah hian Dolly Parton pawhin he hla hi mawi zeta a sak bakah Smokie te pawhin mawi dangdai takin an sa bawk.

He hla hi Pop rock, Country rock Genre hmanga siam niin, a hla thu leh thluk hian lung a len a, he hla ngaithla tawh chuan ngaihthlak nawn leh an duh thin vang hi a ni ngei ang, 1979 kuma he hla phuahtu Randy Van Warmer-a’n “Your Light” tih album-a a sak chuan a tawng sang nghal hle a, an release atanga hun rei vak lovah US Billboard chart-ah chawlhkar 2 chhung teh meuh a chung ber (top) a ni zui nghe nghe a, chumai ni lovin Billboard Hot 100 chart-ah meuh pawh palina (4) dinhmun luah chho zuiin, Europe lamah pawh a lar chho zela September 1979, a thlen chuan he hla hian UK Singles Chart-ah Top 10 kai chhovin 8-na dinhmun a luah chho reng bawk a ni.

He hla lungkuai zet hi a lungrun zawnga kan luhchilh tak tak hmain, he hla lo pianchhuah chhan chu he hla phuahtu, Randy Van Warmer hian kum 18 mi lek a nih laia a then tak, a hmangaih em em a bialnu tana a phuah a ni tih ka han sawi tel leh hram ang e. Tunah chuan ka suangtuahna vakvel hmangin he hla thu behchhan hian ka han sep rawtui mai mai chhin dawn teh ang:

You packed in the morning
I stared out the window
And I struggled for something to say
You left in the rain without closing the door
I didn't stand in your way


Khatia kei mi kalsan tura thuthlukna i siam takah chuan, kei chuan dan che duhin kumkhua leh chatuan atan ka kiangah awm reng la tih duh mah ila i lakah tih theih engmah ka nei si lo! I duhthlanna ngeia kei mi liamsan i thlan tak avangin kha zan kha kan pahnih atan chuan zan hriatreng tur a chang kumkhua tawh dawn a, nang phei chuan kha zan la la khan kei mi kalsan a, i duhthlanna lamtluang zawh i duh viau laiin, kei chuan zankhat lek chu sawi loh, minute khat lek pawh ka kianga i awmna tur a nih chuan tiin ka chelh khawtlai che a. Nang pawhin i ngaihtuah chiang a, ‘a ni rum rum dawn tak e a’ tiin vartianah mi chhuahsan kha i remti ta anih kha!

Khum pakhatah insi rial si, inhlat taka muin nangin i dar dinglam delha min hnung chhawn lai khan, kei chuan ka dar veilam delhin hnungchhawn ve bawk che mah ila, i lam kha vawi engzat nge ka lo hawi a, kal lo tura dan che ka duhna rilru sawi chhuak turin han ang zuau thin mah ila, chhungril lama min hnawhtu avang chuan i kiangah sawi tur hre lo ang maiin ka mu ngawi reng a, chutiang bawkin nang pawhin engmah reng sawi tur i hre bik lo a nih kha.

Kha zan kha kan pahnih atan chuan kan zan hnuhnung ber a chang kumkhua tawh dawn a, kan nunhlui liam mai tur ka ngaihtuahin, intih pachan duh viau mah ila ka bianga mittui rawn luang thla chu dan rual a ni lo va, chutiangin nang pawh kha zanah khan mutmu i tuah lo va, vawikhatte pawh muhil lovin i mittui kha keimah ang bawkin a tla zankhua ve thak tho a ni tih ka hriatpui che asin!.

Mahse, kan pahniha kan ngaihtuah tel ngai hauh loh chu kan inkarah hian harsatna hrang hrang, ‘Thlasik anga khel lovin a lo thleng dawn’ tih hi a ni a, khang kan harsatnate kha sutlang dun mai tur kan nih laiin, chakna reng ka nei lo va, tih theih engmah ka nei si lo a ni. Chuvang chuan i kal tur chu dan duh teh mah ila dangthei che dinhmuna ka din miau loh avangin zan lungngaih thlak tak kan hmang dun ta a ni.

Zan lama ka chelhna che avanga i thuthlukna thlaka zing lama i chhuah tur thu i lo sawi lawk tawh ang ngeiin, zan lama chhing ta lo nafam chu vartianah thovin i thawmhnaw i siam mawlh mawlh a, kei chuan khumah thuin i insiam lai ka lo thlir reng che a. I thawmhnaw ken tur ang angte i insiam zawh hnu chuan hnung lam hawi kir leh tawh lo turin kawngkapui chu hawngin min chhuahsan ta a nih kha!

Khatih lai khan ruah a sur bur bur a, kal ngaihna a awm lovang a tih tur khawp ni mah se nang chuan, ‘ka tih tawh chu ka ti a ni mai’ tih rilru pu khan ruahsur pawh pawisa hleithei lovin min chhuahsan a, ruahpui vanawn sur hnuaiah i chhuahna kawngkapui chu rawn namkhar leh lo mah la, kei lahin khar bik ta’nge tih zai rel lovin tukverh atang chuan i kal liam tur lo thlir mai loh che chu tih theih ka nei si lo! Khatia min chhuahsan dawn lai pawh khan i kiangah sawi tur tam tak ka la nei a, mah se sawi turin chhungril lama min hnawhtu avang chuan ka aw chu ka chhuah thei si lo; ka aw aiah ka mittui chu dan rual lovin a dir zung zung a, “kal lo mai rawh” tia dan che kha ka duh lutuk! Mah se, i kawng dal tur khan chakna reng ka nei tawh si lo. “Ngai chung zelin mangtha mai le” tiin ka thlah liam ta che a nih kha.....

Now I miss you more
Than I missed you before
And now where I'll find comfort, God knows
'Cause you left me
Just when I needed you most
Yes, you left me
Just when I needed you most


Khatia min chhuahsan tak avang khan i tel lova hringnun hman chu engtia khawhar thlak nge ni ang tih reng ngaihtuah phak loh khawpa khawharna chuan, ka rilru chhungril ber thlengin min fan chhuak a. Ka kianga i awm reng lai pawh khan, ka thlahlel chein ka ngai veng veng thin che kha a ni a, kha aimah khan tunah phei chuan nang ka ngaihna che hi nasa tak a ni tih ka inhrechhuak ta a ni. “Tunah hian ka ngai takzet che a sin” tiin ka phun sep sep a. Nang chuan mi kalsan ta a, i tel lo hian engtin nge nun ka hman ang a, engtin nge ka khawsak zel ang a, i tel lo hian khawiah nge hlimna leh lawmna, inhnemna tur ka hmuh ang tih hi Khuanu chauh lo chu min hriatpuitu ka nei ta lo a ni. A ni, nang kha kal lo tura lo dang tur che ka ni a, mah se dang tur chein chakna ka neih si loh avang khan min chhuahsan ta kha a ni a, khatih hunlai khan i lakah sawi tur hre lo ang maia ka ngawih avang khan keimah leh keimah hi ka inhaw takzet a ni. Tunah nang ka kiangah awm tawh lo mah la heite chauh hi min lo hriatsak la, “I tel lova awm zuam lo kei hian ka mamawh lai ber chein min liam san ta a ni” tihte hi. Chuvang chuan keimah chauhin khawharna kawng chu ka zawh a ngai dawn ta a nih hi................

Now most every morning
I stare out the window
I think about where you might be
I've written you letters that I'd like to send
If you would just send one to me


I tel lo va hringnun kawng ka zawh hi thil awlsam a lo ni hauh lo mai! ‘Chhunni a rei a, zankhua a sei leh si’ Zing a lo inherchhuah a piang hian kha zing, nangin min chhuahsanna hun kha min hriatchhuah tir ziah a, ka tan chuan zing hi awm lo mai se tih ka va duh thin em! Ngai tak chung chea ka thlir liamna che tukverh-ah ngei khan, khami zinga ka thlir liam ang che khan tuktin mai hian i hmel hmuh beiseiin ka hawi chhuak a, mah se hmuh tur reng i awm si lo. ‘Khawiah nge maw i awm le?’ tiin keimah leh keimah chu ka inzawt a, ka lo suangtuah thin he in lam hawi hian i rawn kir leh ringa beiseina mita lo thlirtu che hi mi ti lungngai a, beidawngin ka kun leh ta ngaih thin a nih hi!.

Khatia min chhuahsan dawn khan i lakah sawi tur tamtak ka nei chungin ka sawi thei si lo, tunah chuan nang ka kiangah awm ni la chuan i sawi ve ngai hauh lovin i ngaihthlak peih chhung chu ka hmangaihna che hi thuin ka hrilh tawh ngei ang che maw le. Nang ka ngaihna che leh ka hmangaihna che chuan i lehkha tur ziak lo thei lovin min tur ut ut mai! Ka thiam ang tawkin ka hmangaihna leh ngaihna thu chu lehkhaah chuan ka han ziak a, khawvela ka mi hmangaih leh duh ber lo chhiar tur atana ka ziah a nih miau avangin kei pawhin vawi tam ka ziak nawn a sin! Mahse, khawiah nge i awm a, engtin nge he lehkha hi ka lo thawn theih ang che tih reng ka hriat lohna avang chauhin he biahthu hi i kiangah ka rawn thawn thei si lo. He ka lehkhathawn ziah hi nang pawhin chhiar ve ni la chuan e “Bawihte” ‘lam ang letin’ ka lam i rawn hawi leh ngei ka beisei tlat a ni. Mah se khawiah tuan che maw tih reng hriat ka nei si lo.

'Cause I need you more
Than I needed before
And now where I'll find comfort, God knows
'Cause you left me
Just when I needed you most
Yes, you left me
Just when I needed you most
You packed in the morning
I stared out the window
And I struggled for something to say
You left in the rain without closing the door
I didn't stand in your way.


‘Nang ka kianga i awm lai nunhlui chang tawh hnu, hman ai khan tunah hian nang ka mamawhna che hi a zual zel a ni’ tih ka inhriat chhuah meuh chuan nang ka kiangah i awm tawh miau loh avangin mamawh teh che mah ila ka tlai tawh a ni tih a tharin ka inhre chhuak uai uai a. ‘Ka mamawh lai ber chein nang chuan min kalsan ta a ni tih hi tunhnuah chauh ngaihtuah chhuak tur ka ni lo asin maw le’ tiin ngaihtuah kir leh mah ila, ‘Se bo hnua se kawngkhar’ ang chauh a ni ta si! I tel lo chuan engtin nge hringnun ka hman zel ang a, i tel lo chuan ka dam zo angem tih lah ka hre thiam tawh lo a ni ber. I tel lo chuan he khawvelah ka tan hlimna dang a awm lo va, inhnemna leh hahdamna reng a awm lo a ni tih hi Khuanu chauh lo chuan min hriatpui ve ta si lo.

Heti ang hi ka ni dawn tih inhria ni ngat ila chuan e, khatih lai min chhuahsan tura zing taka i thawmhnaw i khung khawm mawlh mawlh lai leh sawi tur hre lo ang maia ka ngawih reng lai te, ruahsur khawchhe tak leh thi thaw vuk vuk kara i chhuak tur kha lo dang lui tur che ka ni a, chuti ang chuan lo dang lui che ni ta ila chuan nang ka kiangah awmin, heti ang hian khawhar leh mal takin tuktin mai tukverha dakin i lo kir leh beiseia lo thlir fo che hi a ngai lo tur a ni a sin! Mah se heng ang thil zawng zawngte hi tuna tan chuan ka ngaihtuahna mai a ni ta a, kha tih hunlai min chhuahsan tura kawngkapui lam i pan laia ka lo dang ta lo che kha he khawvela ka tihsual lian ber a chang kumkhua dawn ta chu a ni si!

Now I love you more
Than I loved you before
And now where I'll find comfort, God knows
'Cause you left me
Just when I needed you most
You left me
Just when I needed you most
Oh, you left me
Just when I needed you most.


Hmanah khan ka hmangaih lo che tihna pawh ni lovin ka hmangaih thu che kha engvanga lo hrilh nawn fo lo che nge ka nih tih hi ka inngaihtuah a, keimah leh keimah hi ka inhaw takzet a ni. Nang ka kiangah i han awm loh meuh chuan a tharin ka lo hmangaihzia che hi ka inhre chhuak thar a, hmanah ai chuan tuna ka hmangaihna che phei chu nasa tak niin, hmana ka hmangaihna che ai khan tuna ka hmangaihna che phei hi chu tehkhin thamah pawh ka ruat ngam tawh lo hial a sin!

Nimahsela, demna che ka nei a ni, “I hmangaih hmasa ber kha i bansan tak avangin” heti ang hian mi kalsan a, i tel lova ka khawhar turzia leh ka awmdan turte min ngaihtuahpui ve miah lo a ni. I lakah khan in sawifiah tur ka ni a, khatih lai khan sawi tur hre lo ang maiin ka aw ka chhuah thei lo kha nang pawhin min dem a ni thei. Mah se nghak hlekin ka tawng theih hun kha min lo nghak ni la chuan engkim a fel mai tur! “Khuangruah sur ban hnua hlimni kawl eng lo chhuak leh tur” kha kan pahnih khan kan thlir thleng ngam lova, ka mamawh lai ber chein nang chuan min liam san ta anih kha!

Mahse, hei erawh hria la ka duh, nang chuan ka mamawh lai ber chein, min liamsan mah la, kei chuan hmanah ai khan tunah ka hmangaih zual zawk che a, i tel lo hian nun a kim lo va, ka tan hlimna dang a awm lo a ni tih hi Khuanu pawhin min hriatpui a ni. Engtik hunah emaw chuan he hla, “Just when I needed you most” tih hi i lo ngaithla ve ngeiin ka ring, chutih hunah chuan ka hmangaihna che hi i hrethiam ve tawh ngei ang.

V Rokhawlkima Kka

Sunday, May 17, 2015

Bandwidth

Bandwidth hi Enge?

Hosting company zawng zawng deuh thaw hian an plan-ah bandwidth options chi hrang hrang an pechhuak thin a. Tichuan Web Hosting nena inhnaivai tak bandwidth an tih fo hi enge ni ta ang le?
Mawlmang taka kan dah dawn chuan, bandwidth chu internet pumpui leh i website inkara traffic awm thei zat tuk chin a ni. Hosting Company te’n bandwidth an pekchhuah theih zat hi pawnlam (public) leh chhung lam (an data center)-a an network connection-ah thui tak a innghat ve a ni.

Network Connectivity
Internet hi sawi dan mawlmang ber chuan computer tluklehdingawn tel networks hmanga thlunzawm tiin kan sawi thei awm e. Heng connection (inthlunzawmna) te hi an thlunzawmna hmanrua leh cable (hrui) azirin a chakna hmun leh chaklohna hmun te a awm thei a. An network connection len dan azirin Bandwidth pawh a sangin a hniam ve zel bawk a ni.
Entirnan, Internet connect nan DSL i hman chuan bandwidth 1.54 Mega bits (MB) i nei thei ang. Tichuan Bandwidth chu bits (0 or 1) hmanga teh a ni tihna a nih chu. Bits hi bytes-a remkhawm-in hawrawp (text), thumal (word) leh information dang i computer leh internet-a inkara kal (transfer) zawng zawng a huam a ni.

DSL connection i neih chuan i internet Provider (BSNL ang) leh nangma computer chu internet hmangin chhum lo chat lovin in thlunzawm tihna a ni ber. Mahse Internet Provider chuan an hmun (location)-ah chuan DSL connection a sang a sang pawh an nei thei a. Tichuan an ni chuan chung an connection neih zawng zawng chu nang leh kei, an customer te hman turin an sem zai ta thin a ni. Bandwidth chu nang leh kei a mamawh phuhru zo tura chak an nei ngei ang. Nang leh keiin 1.54 bandwidth lek kan neih laiin kan internet provider chuan 255MB connection daih pawh an lo nei thei a. Nang leh kei bakah an customer dang 165 lai mamawh chu an phuhruk ngei dawn tihna a ni ang (255/1.54).

Traffic
Traffic kan tih chuan Zarkawt phei leh Bungkawn, Zodin, treasury te mitthlaah a lo lang ruak thei ang. Traffic awmzia la hre ngai lo kan nih pawhin hetiang zawng hian in ngaihtuah dawn teh ang. Bandwidth leh traffic hi highway leh car angah ngai ta la. Bandwidth hi chu highway-a lane awmzat lo ni ta se, traffic chu highway-a car awmzat sawina a ni ve thung ang. Highway kawngpuiah chuan nangmah chauhvin tlan ta la, i kalna hmun tur chu rang leh chak zawkin i thleng thei ang. Mahse lirthei dang tam laia i kal chuan kawng lakah i tangkhang/tang zeuh zeuh ang. Chuvangin i thlenna hmun tur pawh rang tak leh awlsam tak chuan i thleng dawn hauh lo a ni. A chhan chu traffic jam vang leh lane zawng zawnga lirthei an khah mup tawh chuan tlan zung zung a theih dawn loh a ni.

Traffic chu network connection-a bits thawn chhuahzat sawina a ni tih kan hrethiam uar tawh awm e. Entirna nena sawi hian a fiah leh zual thei ang. Gigabyte khat chuan 1,024 megabytes a tluk a. Tin, hawrawp pakhat store nan hian byte khat zel a ngai tih lo hre phawt ila. Building pakhat-a File cabinet 100 vel awm angah ngai ta la. Cabinet theuh hian folder 1000 an nei a, Folder te theuh chuan paper 100 theuh an nei leh bawk a, paper tina hawrawp (character) awmzat chu 100 zel ni bawk se la, GB chu building chhunga hawrawp awm zawng zawng kha a ni. MP3 hla te hi 4MB vel an ni tlangpui a, a hla ngai chiah khan wav format-a dahin 40MB a ni leh daih thung. Movie pangngai len zawng chu 800MB atang 1024MB te an ni bawk thin.

Website atangin i computer-ah MP3 hla transfer (download) turah lo in ngai ta la. I computer leh MP3 i download-na site tan chuan 4MB traffic i siam dawn tihna a ni ang. Website leh internet inkara internet connection a zirin rei lo te chhung pawhin i transfer zo thei ang. Mahse i download lai hian midangin an lo download ve bawk chuan i transfer chak thei lovang. MP3 I download-na website chuan 10 MB internet connection a neih a, 4MB-a lian MP3 file chu nangmah chauhvin i download chuan 4MB chauh chu traffice a ni tihna a ni ang. Mahse mi pathumin a rualin chu MP3 file chu an download chuan 12MB (3×4MB) traffic a awm dawn tihna a ni thung ang. A chhan chu kan example-a host hian 10 MB chauh bandwidth a neih vang a ni. Chuvangin download speed a muang lo thei tawh lo va, nghak pawl kan awm a ngai tawh dawn a ni. Hosting Company-a network hmanrua te chuan file download theuh tute chuan a ruala an download theih nan a speed kha semrual a lo ngai tawh dawn a ni. Vawi khatah a rualin mi 100 velin download phei se chuan a muang leh zual hle an tih a rinthiam theih tawh ang. Chuvangin mi tam takin a ruala chak taka an download theih nan chuan bandwidth chak leh MB tam zawk Website chuan a mamawh tihna a ni.

Hosting Bandwidth
A chunga entirnaah hian Traffice awmzia chu MP3 file download dan hmangin kan sawifiah a. Mahse Traffic hrim hrim hi mi website kan va tlawh ringawt pawhin kan siam thei bawk a. Mi Website i va tlawh khan i computer-ah an website kha i download tihna a ni a, chu chu i browser (Chrome, Internet Explorer, Firefox, Netscape, Maxthon, Opera,etc.) hmangin i lo thlir a ni. Web page kha MP3 file ang thovin file chikhat a ni ve a. music file te ai chuan a te fe zawk tih mai chauh a ni.

Webpage hi a chhunga text, thlalak tam dan leh quality a zirin size lian leh te a awm nuk thei.
Entirnan CNN.COM home page chu 200KB (200 Kilobytes = 200,000 bytes = 1,600,000 bits). Hei hi Web Page mala tan chuan lian pangngai ve tak a ni. Hetih lai hian Yahoo’s home page chu 70KB vel lek a ni thung.

Mawia HL

Saturday, May 16, 2015

Attacking

IP Address leh Port Scanning kan tih mai te hi Network Administrator te hnapui ber a ni a, chutihrualin mi hack-na kalkawng hmahruai (preliminary step) an ni thei bawk. Heng mi attack-na hrang hrang, Email Phising, malicious websites, USB stick hmanga code hlauhawm thehdarh, mi credentials ruksak leh software thatlohna (flaws) te hi lo sawifiah ve dawn ta ila:

Email Phising : Hei hian infected attachment a paipawn ru thei, attachment kan va click khan malware a rukin kan khawlah a lo install thei a ni. Attachment te hi file pangngai ang tak pawh an ni thei a, a then phei chu thlalak en chakawm ngawih ngawih ang te pawh an ni thei a ni.

Malicious Websites : Attacker thiam tak tak te chuan mi website-ah malicious code an ching (plant) thei a. Hetiang website hi a saptawng chuan Compromised Website te an ti a, a neitu hriatlohin an zuar kual thin bawk a ni. Hetihrual hian Website hlauhawm tur renga siam Malicious website a awm teuh bawk a, hetiang website te hian malware te an host tawp mai a ni. Hetiang Compromised website leh Malicious website te i visit chuan a rukin i computer malware an lo thun malh malh thei a ni. Tichuan i computer chu malware bu, compromised machine (inthlahpunna hmun) atan an hmang zui thei bawk ang. Email phising leh Malicious website hi an thlunzawm leh zel bawk a. Hetiangah hi chuan email-ah khan compromised website link te an dah tel thin a ni. A bikin social media lamah malicious website link dah an ching nasa hle bawk a ni. An thiam em avangin engkim hi pangngai ang takin an lantir thiam a fimkhur lutuk hleih theih loh khawp hial a ni. malicious website thenkhat hacker ho run phei chu website pangngai nen a danglamna a awm lo va, hetiang ho hian bank hi an target ber a ni thin bawk a, an tum ber chu bank hnathawktu te credential rukchhuah a ni.

Man in the Browser : Attacking nana an hman lar leh tak chu Browser hi a ni. Attacker thiam chuan user browser software that tawk lohna kha remchangah hmangin user attack nan an hmang thei bawk a ni. An thil chhut leh transaction kalphung kha detail-in an lo record thlap a, chu chu a neitu hriatlohin an lo hmang ve hem hem tawh thin a ni. Hetianga in attack hi a tuartu tan hriat a har bakah sawi tur a tam vak lo a. Mahse browser hlui lutuk leh update lo lutuk hman chuan tawn ve theih a ni tih hriat a tha ang. Kan browser hman chu a lo berah stable version latest edition tal ni thei se a tha.

Botnet: Botnet hi Hacker te thununna hnuaia awm Computer sawina tawngkam a ni. Zombie tia sawi a ni bawk. I computer chu hacker te thununna hnuaia awm a nih leh nih loh hriat theih dan point 8 zonealarm.com -in a tarlan dan chuan:
Hriat theih khawpin i computer a rawn muang tan a, Application i hawn tam vak loh pawhin a chak lo lutuk a, ninawm i ti tan. Misual chuan i computer chu suahsual rawng bawl tura a duh avangin i computer processor leh network a mamawh nasa a, chuvangin i khawl pawhin a lo chak loh phah ta ni.

Error message mak a lo lang leh nawlh thin.

I computer software a buai zeuh zeuh thin.

I thawn ni miah lovin email te i thawnchhuak thin.

Tun hma aiin i computer in on leh off chhung a rei bik thin.

I hriat lohvin i hard disk space a lo pung or a lo kiam.

Nangma close pawh ni chuang lovin i browser a lo in close leh daih thin.

Security website then khat i lut thei lo bawk ang.

Antivirus tha leh antimalware tha neih reng hi a tha ber a. Link leh attachment 100%-a hriatchian loh chu click loh a him ber bawk a ni. Tunhnai hian facebook lamah link thianghlim lo post leh share a tam em em mai a, a then te phei chu Sex Video ang tak an ni a, va click la link an ni tih i hre thei ang, mahse a zombie i nih theihna chance 100-ah 90 vel a awm tih hriat tel a tha bawk ang. Hetiang security measure miin an sawi te hi ngaih thutak a tha hle a, a chhan chu i dam chhungin heng hacker te hian an um kual reng mai tur che nia.

Hacker te hian Botnet hi an lei loh pawhin rental botnet te a awm leh zel a, hah leh buai chuk chuk ngai lovin mi an hack thei tawh a. Tichuan heng cybercrime software turu Zeus (Zbot = Trojon Horse Computer Worm -Wikipedia) te hmang hian khawvel pumpuia computer zombies te chu command an pe thei tawh a. An hna ber chu zombie kaltlanga computer natna hrik thehdarh a ni. Nitin zombie hi million chanve tal hmuhziah a ni tih mithiam te chuan an sawi a ni.

Flash Drive : In hack na hmanrua hi nitin a pung emaw tih mai tur a ni a, Flash Drive te hi hacker te chuan mi attack nan an hmang nasa ve hle bawk a. I Computer-a thunluh a nih chiah khan i computer chuan a kai nghal thei a, he hrik hi a che rang hle ringawt lo va, i computer ringtu computer dangte khan awlsam takin an kai thei nghal bawk a ni.

User Credentials : Password te hi uluk leh secure taka kan encrypt pawhin hacker te hian a rukchhuah dan thar an dap ve reng tho a. Malware hmangin i password file an copy chhuak thei a, i password mil turin hash an generate thei bawk a, hei hi Dictionary attack tiin an sawi thin bawk a ni. Password hi hawrawp 8 aia tam a nih a, HAWRAWPPUI leh te inpawlh, character leh number te a inpawlh hian hacker te tan a hash generate a har hle bik tih hriat a tha bawk ang. Eng thil emaw-a account kan hawna password hman tur lo awmsa ang chi a awm chuan rang taka thlak vat a tha a, a chhan chu hetianga password an chhawpchhuahsa ang chi hacker te hian an hrethei riau bawk a ni.

Software Flaws : In attackna thlentu tam ber chu software that tawklohna/diktawklohna (flaws) vang a ni tih hi mithiam te rin dan a ni. Software siamtu lamin software-a dik lo an hmuh chuan a fix na (patches) an tichhuak leh thin a. Automatic update hman nasat pawh hi a tha hle reng a ni. Mahse software siamtu lamin software diklohna an hmuh leh hriat (identify) hma zero day chhung khan attacker chuan remchanna a lo zawng ve thei bawk a ni. Hetiang hun lai hi chuan internet hman tam loh a him ber an ti bawk a ni.

Mawia HL

Saturday, May 9, 2015

Advanced Persistent Threads

adtjmj.jpg

Hackerte'n Malware hlauhawm ber ber te an siamchhuah hi Advanced Persistent threads(APT) tiin an sawi thin a. Malware (computer natna hrik) te hi inthehdarh vak tur chi-a code an ni ber a, a ruk thei ang berin an che chhuak thin bawk a ni. Chuvangin Computer natna hrik hrang hrangah pawh a thawk muang ber chi a ni a, Antivirus na zawngin an hmu thei lo bawk a ni. Heng bakah hian a target machine-ah hun rei tak a cham thei bawk a ni.

APT malware te hian hmanraw chi hrang hrang an nei ve bawk a. A tenawm ve riauna chu a hnathawh tibuai theitu a tawn chuan intihlum-in a intinung leh thei hi a ni. November 2013 khan Ralph Langner chuan APT malware Stuxnet a zirchianna report a rawn tichhuak a. Internet-ah chhiar tur tam mah se, he stuxnet thawh dan hi Cyber Kill chain zulin tlema zawng sawi kan tum ve ang. A English-a chhiar ve chak hrim hrim chuan Hetah hian a chhiar theih e.

Thawk khat lai khan US khuan Uranium sawngbawlna lama Iran hmalak dan chu a enghelh-in Iran-in Nuclear ralthuam puitling a siam thei tak tak ang tih a hlau hle a. Hei hi stuxnet lo pianchhan ber chu a ni. Kum 2012 June khan Security Company Virus Blockader chuan virus thar, Rootkit.Tmephider an hmuchhuak a. A hnuah hei hi Symantec chuan virus hming an phuah dan kalphung zawm turin W32.Stuxnet tiin a hminga thlak sak a, an siamchhuah hun tak hi 2005 vel kha niin an tarlang bawk a ni. Stuxnet hi Industrial powerplant & pipeline bei tura siam a ni a, chutihrualin engkim tichhe tura duan a ni bik lo a, equipment configuration then khat a target bik a, a target pui ber chu Iran Uranium Enrichment facility (hmanrua) a ni.

Reconnaisance phase-ah chuan Iran nuclear programme-a an hmanraw hman hriatchian hle a ngai a. Hemi atan hian research pui tham tak kalpuiin Iran atanga khawl bungrua leh sumdawnna chet vel dan thlengin an hriat hmasak a ngai a, Uranium sawngbawlna hmuna an khawl hman leh OS (Operating system) te an hriat hmasak vek a ngai bawk a ni. Heng bakah hian an facility hnuaia an management te an hriat vek a ngai a ni. Hei vang hian an research and development pawh a neu lo hle ang tih chu rinthiam har a ni lovang. Chuvangin weaponization phase chuan hun a duh rei thawkhat ve viauin a rinawm a ni.

adtja.jpg

Stuxnet hi email leh USB hmanga kai theih tura siam a ni a, then khatah chuan Uranium sawngbawlna hmuna electronic equipment-ah te an phumru tel bawk a ni. STuxnet hian a target beih nan Microsoft Windows felhlelhna (vulnerability) chi li a hmang a, chung zinga pahnih phei chu siamthat (patch fix) a la ni lo nghe nghe a ni. Hetianga mi software felhlelhna hmanga va beihna hi zero-day attack (exploit) tiin Computer tawngah chuan an sawi thin a ni. Miin a software-ah dik lo a lo hmuh khan a software siamtu lam hnenah a dik lo lai chu fix turin a report thin a, software siamtu-in a siamthat hma zawng kha zero day an ti a, hetiang hunah hian vantlang tam zawkin software vulnerbility chu an lo hre tawh thin a, chu chu malware siamtute'n remchangah hmangin software siamtu-in software diklohna (vulnerability) a siamthat hma chu remchangah hmangin mi beih nan an lo hmang tawh thin a ni.

Heng bakah hian stuxnet hian SCADA software (Industrial process-a an software hman nasat ber) himtawklohna (vulnerability) pawh remchang takin a hmang thei bawk a. Uranium sawngbawlna centrifuges hnathawh dan chu a tichakin a timuang thei bawk a, chutiang taka khawl a thunun tawh chuan Khawl pawhin a chhiatphah ngei ngei thin a ni. Irana stuxnet nghawng report a nih khan centrifuges 900 atanga 1000 inkar vel chu an thlak (replace) tawh nia sawi a ni. Belarus-a Computer Security firm te kovin an computer crash leh in reboot nawn sek mai te chu siamtha turin an ruai a, mahse eng teh ual a ni lo va, an buaina chu a la ngai reng a, a hnua researcher te'n an hmuhchhuah chu Khawvel-a digital weapon hmasa ber code hlauhawm tak an system pakhat-ah a lo awm reng a ni. November 29, 2010 khan Iran President chuan an Uranium sawngbawlna hmuna electronic part hrang hranga an software hmanah buaina a awm thu mipui vantlang hmaah a sawi a nih kha. Stuxnet chuan hlawhtling takin a hna a zo kan tithei ang. Cyber Kill Chain atanga kan thlir chuan Stuxnet hian Command and Control engmah a nei hran lo a, uranium sawngbawlna centrifuges hnathawh dan thlak sak emaw, fing taka lo khawih danglam vek kha a tum lo a, a goal ber chu tihchhiat a ni a, a hlawhtling tak zet bawk a ni.

Mawia HL

Cyber Security Pawimawhna

cyb.jpg

Khawvel hriattham-a attacker kan hmelhriat hmasak ber pawl chu Robert Morris kha a ni ngei ang. Kum 1988 khan internet khawvelah Christmas tree worm a lo release a, kha khan computer sang 6 chuanga tam a lo tibuai a. A thiltih avang khan dollar sing khat chawi tir a ni. Hun a lokal zela kum 1990 chho vel khan hacker group pahnih Legend of Doom leh Masters of Deception chuan indo an puang a, an computer leh computer intihchhiatsak tumin an inbei chiam mai a ni. Kha thil vang khan a tam zawk chuan jail bang an zut phah reng a nih kha. Kum 1990 chho vel hian hacker turu tak tak an lo piang chho bawk a, heng zinga langsar tak chu Kevin Mitnik kha a ni ang. A ni pawh khan hacking vangin jail bang a zut ve bawk a ni. A hnuah chuan Cyber Security Author (Ghost in the wires) ropui a lo ni chho bawk. Heng lai chho velah hian hacker te hi buaina thlentu aimahin thil thar anga ngaih an ni zawk mah a. Kum 1990 tawp lamah chuan Internet server hmang an lo pung hluai a, sumdawng lian leh mimal tam takin hmang tangkaiin hlawkna siam nan an rawn hmang chho a.

Internet kaltlang a money exchange a lo tihtheih takah chuan Banking system pawh online a access theih a lo ni ta. Hetah chiah hian hacker leh attacker te an ron inlar tan leh ta a ni. Kum a liam zel a, rukru (attacker leh hacker) te chu buaipuiawm leh hnawksak tak an lo ni ta a ni. Chuvangin kum 2009 khan Lockheed Martin’s Computer Incident Response Team chuan Cyber Kill Chain an tih mai intelligent-driven defence process chu an rawn siamchhuak a, cyber attack tuartute tawrhna tinepna tur leh cyber security professional kaihhruaina hnuaia hun lo awm zel tura inven nana hmalakna a ni. An SITE ah hian in register theih a ni bawk e. Cyber Kill Chain hian cyber attack chu kawng sarihin a thliar a:

1. Reconnaissance:
A hmasa berin attack tur chu khawihah nge a awm tih an zawng phawt a. Internet-ah hian Internet service provider-in min pek address hrang theuh kan nei a. Chutihrualin sumdawng te chuan address tam tak, internet domain pawh an nei thei bawk ang. Attack tur chuan site chu an scan- a, a host (port scan) te an hre bel hle a. Tichuan eng port nge expose a nih tih an hre thei nghal a. Heng bakah hian attacker te hian internet computer, a neitu hriatloha spam leh virus thehdarh tura an hman thin botnet (zombie army) te hi an lei a, chutiang hmang chuan mi an hack thin a ni. I hriat lohvin i computer pawh kha an lo hralhkual vak tawh mai thei!

2. Weaponization:
A hming kan bel em em malware te hi an target system a zirin ralthuam hlauhawmah an chhuah zung zung mai a ni. Target computer panna beih nana design theih a ni a, a nih loh pawhin online backing website beih nan te an siam (customize) thei a ni. Tunlai khawvelah hi chuan inchhung lumah miin hacking hmanrua an siam vak vak tawh lo va, a thiam bik te siam an lei zel mai tawh a ni.

3. Delivery:
Hacker te'n mi an beihna hmanrua ber chu document, image leh pdf te malware hmanga tihbawlhhlawha email a thawn darh te (Hei hi Phising attack an ti), software lem hmanga malware thehdarh leh software thenkhat that tawk lohna remchanga hmanga malware thun te hi a ni. USB pendrive-a virus kan kai tam tak te hi hemi huanga mi hi an ni. A dang lehah chuan mi website malware hmanga infect a ni a. He step hi a tawi zawnga kan sawi dawn chuan Target computer-a ralthuam thiarna (dahna) a ni kan ti thei ang.

4. Exploitation:
Victim host-ah ralthuam ber dah a nih tawh chuan, Exploitation code an run thei tawh a, hei hian a beih ber chu victim OS panna lai a ni. Tichuan victim OS-ah chuan an duh ang feature an dahbelh tawh mai a ni.

5. Installation:
Victim OS-ah trojan leh backdoor online victim computer an khawih theihna tur an install thin a, hnathawh environment an insiam ti pawhin sawi ila a dik ang.

6. Command & Control:
Attacker chuan a duh ang thala payload a dah theih chuan a hlauhawm tawh hle a, a duh chen chen command a run thei tawh tih a kawk ber a ni. Victim computer keyboard an nei tihna tluk a ni thei bawk ang.

7. Action:
A chunga step paruk khi hlawhtling taka an kalpui theih chuan victim awmdan leh khawsak dan engkim lo ngaihthlak a, ruk theih ang ang ruk a, information an mamawh ang lakkhawm kha an hna pui ber chu a ni tawh mai. Pawisa ruk, Victim website tihmingchhiatsak, Information etc.

Attack hi a indawt danin a hlawhtling zel bik lo a, Mahse a step te te hian a thawh dan a sawilang chiang viau awm e.

Mawia HL