Total Pageviews

Friday, March 11, 2016

Operation Daybreak





A film entu apiang te hnuk ti ulh thin, Indopui Pahnihna lai a German Nazi Officer nunrawng thahna leh a nghawng rapthlak chu.

Khawnge tun tum chu Second World War lai bawr film a an siam zawng zawng zinga touching ber mai a an sawi thin, tun thleng a khawvel a mi en la hlawh ‘Operation Daybreak’ chanchin hi i lo sawi chho dawn teh ang.

Operation Daybreak:
Indopui Pahnihna lai a Reinhard Heydrich-a Prague a thah tuma an beihna chanchin behchhan a lehkhabu ‘Seven Men at Daybreak’ tih Alan Burgess ziah chumi behchhan a film siam Anthony Andrews, Timothy Bottoms leh Martin Shaw te ho channa a ni a. A tak tak a he operation hming hi Operation Daybreak tih a ni lo a, ‘Operation Anthropoid’ tih a ni thung a, he film hi US lamah chuan ‘The Price Of Freedom’ tih a ni ve thung. Thawnthu ni lo in a tak ngei a thil thleng a ni a, mi tamtak chuan World War ll film ah chuan a tha ber ti hial in an sawi thin a ni. A film chungchang hi chu rawn sawi thui vak ka tum lemlo a, a tak tak a an rawn behchhan Operation Anthropoid lam hi rawn sawi chian ka tawn tum thung dawn a ni.

Operation Anthropoid:
Reihard Heydrich hi September 1939 atang khan Chief of the SS-Reichssicherheitshauptamt (RSHA) in September 1941 atang khan Konstantin von Neurath-a thlak in in]acting Protector of Bohemia and Moravia atan ruat a ni ve leh a. Tin, Juda ho nuai chimihna ‘Final Solution’ an tih mai ‘Holocaust’ an tih bawkah khan a thunei ber atan ruat a ni bawk a. Amah hi Hitler-a mi rin zawng tak mai ni in an rilru put hmang pawh a inang hle a. Mi thenkhat sawi dan phei chuan Hitler-a'n Gremany a awp theihna chhan pawh kha Heydrich-a vang hi a ni e an ti hial a ni. Hitler-a ang tho a German hnam hi khawvel hnam dang te ai a chungnung zawk an ni tih ngaihdan nei chi a ni a, tin Hitler-a pawh in Anti-German Movements awm thin hmet mit tur bik atana a ruat ni in hemi chungchangah hian Prague ah hian tirh luh a ni a. Prague a a awm lai hian a che rawng thei viau ni tur a ni a hming lemah pawh ‘ The Butcher Of Prague’ tih te, ‘The Blond Beast’ tih te leh ‘The Hangman’ tih te in an phuah sak hial a ni. Amah pawh hi a in ring tawk bawk a, khawlaia a len vel pawh in car chung neiloah ngat hian a chuang kher thin. Hetianga hleihluak tak mai leh rawng tak mai a che thin hian British sawrkar leh Chekoslovakia sawrkar raltlan ho mit chu an ti kham ta tlat mai a, tichuan SS-Obergruppenführer-a leh Reinhard Heydrich te chu Greman ho hi khawih theih loh an ni bik lo tih entir nan British Special Opperation Executives ho remtihna in thah tur thu an chhuah ta a, he an operation hmingah hian ‘operation Anthropoid’ an vuah a, hei hi a ni kei ni in a film vel a ‘Operation Daybreak’ tih a kan lo hriat lar tak chu. He operation hi Prague ah May ni 27, 1972 khan neih a ni a, Heydrich hi a tirah a thi nghal mai lo a, mahse a hliam tuar lo in June ni 4, 1942 khan a thi zui ve leh ta tho a ni. He thil thleng avang hian German sipai ho chuan civil mi sang tamtak an man in an tihlum a, tin, thingtlang khua a bei tute lo tanpui tute ni a an hriat te pawh an bomb darh vek bawk a ni.

Inpuahchahna:
He operation hi a code name atan ‘Anthropoid’ tih vuah a ni a, Warrant Officer Jozef Gabčík leh Staff Sergeant Karel Svoboda te chu thlan chhuah an ni a, tichuan October ni 20, 1941 khan training an tan ta a. He operation hun atan hian 28th October 1941 (Czechoslovakia's Independence Day) ruat a ni a, mahse Svoboda chu an training na ah a lu a tih hliam palh avangin Jan Kubiš an a thlak a, Kubis a hi a hran a training pek ve leh a ngai si a, tin, lehkha pawimawh a ken tur te a hran vek a buaipui leh a ngaih bawk avangin hei hian an operation chu an tum ang hunah an neih tir theih loh phah ta a ni. British Special Operation Executives hnuaiah uluk tak in training an nei chho ta a.

An thawk chhuak ta:
Jozef Gabčík leh Jan Kubiš te chu Czechoslovakia sipai Britain a raltlan pasarih dang te nen Royal Air Force Halifax, No 138 Squadron ho ta in Czechoslovakia ah December ni 28, 1941 zan dar 10 ah phurh luh an ni ta a. An rual hian group dang pahnih ‘Silver A’ leh ‘Silver B’ te pawh phurh luh tel ve an ni a, mahse heng group pahnih dang te hi chu tihtur hran nei an ni thung. Gabčík leh Kubiš te hi Prague atanga khaw thlang lam deuh Nehvizdy ah an tum lut a, an tum dan tak chuan Pilsen khua a tum lut tur an ni a, mahse boruak in a zir loh avangin Nehvizdy ah hian an tum lut ta a. Hetatang hian Prague ah lut in an thurualpui te an va fin a, tichuan ‘Operation Anthropoid’ kalpui dan tur chu an rel ta a.

Operation ruahmanna:
An team ho hian Prague ah hian an mahni lamtang chhungkua te leh Anti-Nazi pawl ho te be pawp in anni ho hian a theih dan ang ang in an lo tanpui ve a. An tum dan tak chuan Heydrich-a hi rel a a chuang lai thah an tum phawt a, mahse an han zir chian chuan rel a thah chu thil theihloh tluk a ni tih an hre ta a, tichuan ruahmanna dang an siam leh ta a. A headquarter atanga Prague lam pana a car a a kal lai in kawng tan zawnga thir hrui lo pawh a, chumi a an din chhung chuan kah hlum an tum leh a, mahse reife an nghah hnu pawh a a rawn kal theih tak loh avangin an commander, Lt. Adolf Opálka (Out Distance tih group ami) chuan Prague lamah a rawn ko let leh ta a. Hemi hnu hian Heydrich-a chu Prague khaw chhung ngei a thah chu a tha ber in an hre ta a.

Prague-a inbeihna:
An beih ni tura an ruat May ni 27, 1942 chu a rawn thleng ta a. Heydrich-a Panenské Břežany atanga a hna a a kal haw lam Prague Castle a pan lai chu tram dinna thin Bulovka Hospital bul kawng kual lai takah chuan Gabčík-a leh Kubiš-a te chuan kawng sir a thu chung in an lo chang ta a. Helai kawng kual lai tak hi an thlan kher nachhan chu kawng kual laiah chuan a car chu tlanchak theilo a a tlan muan deuh an beisei vang a ni a. Valčik-a chu Gabčík-a leh Kubiš-a te awmna hmar lam hret metre 100 a hlaah a awm a, Heydrich-a car chu a rawn kal em tih a lo enthla ve thung a. Chawhma Dar 10:30 pelh hretah chuan Heydrich-a car a chung hawn theih Mercedes 320 Convertible B chu a rawn lang ta.. Valčik-a chuan a thiante chu an signal zauh a, tichuan kawng kual lai a a tlan muan lai tak chuan Gabčík-a chu kawngpui ah chuan an car hma ah chuan rawn pen chhuak in a coat a a khuh a Sten Gun ken chu lek chhuak in hmun leh hmunah chuan Heydrich-a leh a driver te lamah chuan a hmet ta... mahse a silai chu a puak ta hauh lo mai le..a jam ta tlat mai.

Heydrich-a chu reilote an hamhaih ve deuh a chutah a driver SS-Oberscharführer Klein chu a car tiding tur chuan a hrilh a, car a din rual chuan a pistol pai phawrh in car atanga ding chhuak chung chuan Gabčík-a chu kah a tum ve ta. Chutih lai tak chuan Kubiš-a chuan tank vawm nana an hman thin granade an modify chuan Heydrich-a te car hnunglampangah chuan a rawn vawm ta a. Granade hi car chhungah chiah chuan lut lo mahse a hnunglamah a puak ta tho a, a puak them vel chuan Heydrich-a car hnunglam leh a seat vel chu tawn tlang in Heydrich-a chu hmun engemaw zatah a hliam ta tho a. Heydrich-a hi a tir chuan a sar-hu lai a ni bawk nen a car atanga chhuak in amah bei tute chu kap let ve nghal in umzui a tum a, mahse a tlu ta.. A driver Klein-a chuan Kubiš-a chu thui vak lo a umzui a mahse a pu buaipui tur chuan a rawn let leh a, chutah a pu in Gabčík-a umzui tura a tih avangin a umzui ve leh a mahse Gabčík-a hian vawi hnih lai a lo kah ve avangin a tlu ve leh ta. Gabčík-a te ho hian a tirah chuan Heydrich-a thah an tumna chu an hlawhchham ta ni ngeiah an in ngai nghe nghe a ni.

The Butcher of Prague a fam ta:
Heydrich-a chu a bulhnai Bulovka Hospital-ah tlan luh pui nghal a ni a, hetah hian Silesian German doctor Professor Hollbaum’an a lo zai nghal a. A lung thep vek tawh te chu tipuar tha leh in a nakruh keh them te pawh a la chhuak a, tin a taksa chhunga granade them nawi awm ang ang te chu a paih fai bawk a, darkar khat chuang lai mai an zai nghe nghe a. Chutah Heydrich-a direct superior Reichsführer-SS Heinrich Himmler chuan ama personal doctor Karl Gebhardt, chu chah in a ni hi tlai lamah a rawn thleng nghal a, tichuan ani hian a enkawl zui ta a. SS doctor ho in an enkawl hian nachhawkna atan morphine tam tham tak mai an pe thin a, tin, a hnu a an sawi leh dan in antibiotics lam engmah an pe hauh lo bawk ni in an sawi. Ni 7 zet hnuah chuan a rawn tha chho viau in a lang a, chawhnu lamah chaw pawh a rawn ei ve a, hetia chaw te a ei hnu hian khuma a thut lai in a chau leh thut a, a tuk maiah chuan a chatthla ta mai a.. Tichuan ‘Operation Anthropoid’ chu a hlawhtling ta.

Medical Report:
Heydrich-a thih chhan berah hian Nazi headquarters lam chuan a hliam a septicaemia a luh vanga thi ni in an sawi a, mahse hei hi ni ber in a lang lo tlat mai. Heta granade a an vawmna ang chi hi Type 73 anti-armour granade an tih ang chi thawk na zet mai, tank kal lai te pawh ti ding thei hial tur a siam a ni a. Heta hetiang Type 73 an hman hi botulinum toxin pai tel tur a modify a ni an ti tlat mai a. Hetiang a nih avang hian a granade puak them leh a car them vel a taksa a a luh khan a thisenah tur, chemicals a pai chu a kai ta a, hei hian zawi zawi in amah chu ei chhia in a thih phah ta a ni an ti ve tlat mai a.

A medical report ah leh a thih hnu a autopsy an neihna report ah te septicaemia a report ziah ni mahse Type 73 granade modified chungchang hrechiangtu te chuan a thih chhan medical report hi an pawm thei meuh lo a ni. Chutih lai erawh chuan granade a vawm tupa ber Kubiš-a leh a bulhnai a mi lo ding ve he granade puak keh them in a a per hliam ve hi an awm ve tho a, mahse an ni hian botulinum poisoning hnuhma an mahniah engmah a lan loh avangin mi thenkhat chuan hei hi an hmanrua a tur telh anga in puh hmingchhiat tum na mai mai angah an ngai ve thung a, tin, hemi tum a an granade modify hi botulinum lam telh duh vanga khawih danglam ni lo in a ken vel ti zangkhai tur a an modify a ni e an ti bawk.

A rah chhuah chu:
Hetia Heydrich-a an beih tuk atang hian Hitler-a thinrim chuan phuba lak let ve na tur order a chhuah ta nghal rup mai a. Mipui pawi sawi lo 13,000 chuang an man a, Jan Kubiš-a bialnu Anna Malinová, anmahni tanpuitu pawh an man tel a Mauthausen-Gusen concentration camp ah an tihlum ve zui a, tin, Lieutenant Adolf Opálka Ni, Marie Opálková chu Mauthausen ah tho hian 24th October 1942 khan tihhlum a ni ve leh bawk a, a pa Viktor Jarolím pawh an tihlum ve leh bawk a, he thil thleng avang hian mipui nunau pawi sawi lo 5,000 chuang an tihhlum phah a ni.

Nazi intelligence report chuan Lidice khua leh Lezaky khua te chuan heng Heydrich-a bei tute hi an tanpui angin report an pe leh ta tlat mai a, tin, Czech Army Officer ho England lama raltlan ho tamtak chu Lidice khaw chhuak hi an ni tih an hre chhuak veleh ta bawk a, chu achhapah Leazky khuaah hian Nazi laka hel pawl ho radio transmitter an hmuchhuak ve leh hlauh mai bawk a, hengte hi a khua chuan an tawrh phah ta a. June ni 9, 1942 khan Lidice khua chu laipui in an kap darh chhe vek a (A film ah pawh a lan nghe nghe kha). Chutah a khaw pa ho 199 te chu an tihlum a, tin, naupang 95 an la hrang a, heng zinga 81 te chu Chełmno extermination camp a gas chamber ah boruak chhia in an ur hlum leh bawk a, naupang an lakhran ho zinga 8 te erawh chu German chhungkua fa nei theilo te hnenah an hlan a, tin, hmeichhia 195 chu Ravensbrück concentration camp lamah an thawn bawk a. Concentration camp a inthawn hi chu thih ai pawh in a hrehawm zawk an lo ti hial thin a ni. Tin, Lezaky khua a puitling hmeichhia leh mipa awm zawng zawng an that chimit vek bawk a, a khua pawh an hal darh vek a. Lidice leh Lezaky khua hi khawvel map atangin an nuai reh hmiah mai a ni. Heti khawp a nasa hian German ho hian phuba an la duh ang tih hi British sawrkar leh Czech mi-leh-sa raltlan ho te pawh in an ring pha bik lo a. Winston Churchil-a phei kha chuan German ho chet dan a hriat tirh chuan a thinrim lutuk a, “German ho in Czech ho khua pakhat an tih chhiat zelah German khua pathum kan tichhe ve ang...” a ti hial reng a ni.

Inphatsanna:
Heydrich-a bei tute hi a tirah chuan Prague a anmahni tanpui tute chungkaw pahnih inah an biru phawt a, mahse German ho chuan in tin mai an dap hneh tak em avangin Prague a Orthodox Church pakhat ho biakin Karel Boromejesky Church ah chuan an biru ta a. German ho hian a tir chuan an bihrukna hmun hi an hre mai lo a, he hmun atanga an tlanchhuah dan tur te pawh an rel fel vek tawh a mahse an zing ami pakhat Karel Čurda chu an man hlauh mai a tichuan an bihrukna vel leh anmahni tanpuitu te vel puang tur in German pawisa 500,000 Reichsmarks in an thlem thlu ta tlat mai.. Heta aman tute hi Gestapo an tih ho an ni a, an special police ve te ni in an che rawng thei bawk a Karel Čurda pawh hi an thlem satliah mai lo deuh ni a sawi a ni bawk.. Karel Čurda chuan a thiante chu a phatsan ta le.

In-luh-chhuahna:
Karel Čurda hian a thiante ho bakah anmahni tanpui tute zawng zawng pawh a puang ta vek mai a, resistance pawl a anmahni group bik ‘Jindra Group’ mi leh sa zawng zawng te chu a puang ta a, Zizkov a Moravec chhungkua te pawh a puang tel ve a, tichuan German ho chuan June ni 17, zing lam dar 5 ah chuan Moravec chhungkua te in chu an dap ta thut mai a. An chhung chuan corridor ah an dintlar tir a, hetih lai hian an nu ber Mrs Moravec chu inthiar tura bathroom a a kal an phal sak hlauh maia, tichuan ani chu bathroomah chuan tur ‘Cyanide’ ei in a va intihlum ta a. An chhungkua chu an dawp ta char char mai a, an fapa Ata Moravec chu an dawp nasa zual a, a nu lu an tan bun te an en tir a, chutah zu an pe rui nghek a, tichuan a ruih lai in midang ho bihrukna chu a puang ta a ni.

Chutah le SS Troops ho chuan biakin an tawm rukna chu luhchhuah an tum ta a, SS sipai 700 rual tehmeuh mai chu an rawn thawk chuak a. An silai neih that ber ber nen, machine gun te nen an rawn thawk ta rup mai a. Mahse an ni para-troopers tlemte chu chuti mai in an luh chhuak thei ta hauh lo mai. Biakin kawngkhar rawn lut hmasa apiang chu an lo kap thlu hmiah hmiah mai le. A tam in an tam hneh hrim hrim a le biakin chunglam a awm ho chu an tang zo ta lo, an kap hlum zo ta. Biakin hnuai pindanah chuan mi pali an la awm, chungho chu luhchuah an tum leh ta. An luhthlakna lai ber chu lunghalna in an han hal chhe phawt a, mahse luh thlak ngam na chi a ni tlat lo, a rawn lang det det hmasa apaiang mai chu an lo kap hlum hmiah hmiah mai si, an thianpa ber anmahni phatsantu Karel Čurda chu inpe mai turin German ho chuan an han thlem tir ve ngial tak na a, an ni chuan inpek chu an lo tum lo nasa mai si, tichuan pawn lam atanga boruak luhna atang chuan meikhu a ur chhuah an tum leh ta. Hei pawh an meikhu dawt chu an lo paih chhuah zel avangin an hlawhchham titih leh ta tlat mai.

Chutah le tui hmanga birh chuah an tum leh ta a, kangthelh motor pali panga lai mai an chah a, an boruak luhna atanga pawn lam an dah chhuahna ber an leihlawn hman chu an laksak thei ta hlauh mai bawk, tui chu an phuh lut ta hem hem mai. An tan tihngaihna a awm ta lo, silai leh a mu nei ringawt mahse tui chuan a chim pil anga an thi tho tho dawn si a. A tawpah chuan la dam chhun Gabčík-a leh midang pakhat chuan German ho kuta thih ai chuan ti in anmahni an in kaphlum ta a ni. Helai a an thih dan hi a chiang chiah lo a, a film ah kha chuan an in kuah a, pakhat zawk ve ve kha an lu ah pistol in chuktuah in a rual in an inkap kha a ni a, mahse a tak takah chuan ruang 4 he leihnuai pindan chhungah hian a awm a, an thih vek tawh avangin engtiang chiah in nge anmahni an intihhlum hriat theih a ni ta lo a ni. He inkahna ah hian SS sipai 14 an thi in 21 an hliam angin German ho chuan an record na a, hei ai hian thi leh hliam hi an tam fe zawk ni in an sawi bawk.

A hnu lam thil:
He biak in a an puithiam Bishop Gorazd-a leh an kohhran hruaitu thenkhat te chu June ni 27, 1942 khan man an ni a, September ni 4, 1942 khan Prague dai a Kobylisy Shooting Range ah Nazi Firing Squad ho in an kaphlum ta a ni. Bishop Gorzad-a hi Eastern Orthodox church chuan martar nihna an hlan nghe nghe a ni. Heydrich-a thahna avang hian Munich Agreement an tih mai Britain leh France leh Germany in a an sign chu an cancel nghal a, Britain leh France chuan indo a lo tawp hnu pawh khan German in a Czechoslovakia ram an lak zawng zawng chu an pe let leh vek tur a ni tih thu tlukna an siam phah ta a ni. Heydrich-a hi hmun hnihah a vuina hun hman a ni a pakhat chu Prague ah hman ni in Prague Castle kawng tluan in SS sipai te an in tlar khat vek a ni. Tin, a vuina pakhat leh chu Berlin khawpuiah hman a ni a, hetah hian Nazi hruaitu lian zawng zawng chu an tel vek a, Hitler-a'n a kuang chhunga a lukhamah Nazi ho chawimawina sang German Order leh Blood Order a dah nghe nghe a ni.

Indo a lo tawp hnu khan anmahni phatsantu Karel Čurda chu a chungthu ngaihtuah a ni in ram leh hnam phatsantu a puh in 1947 khan khai hlum a ni ve ta a ni. Opperation Anthropoid hi Biritish ho in a Nazi Officer lian thah tumna liantham hlawhtling awm chhun a ni a, Heydrich-a an thah hnu kum hnihna ah hian Hitler-a thah an tum ve leh a, he opperation hming tur pawh hi phuah fel vek tawh ni in ‘Opperation Foxley’ tih an phuah a, mahse British sawrkar chuan a approved ta lo a ni. Hemi bakah hian Polish underground ho in SS officers senior pahnih ‘Operation Kutschera’ tih leh ‘Operation Bürkl’ tih hming pu in an that ve bawk a. Tin, ‘Operation Blow-up’, tih ah General-Kommissar of Belarus, Wilhelm Kube chu Soviet partisan Yelena Mazanik, Belarusian hmeichhia in a inah a awmpui anga reife a awm hnuah a that ve leh bawk a. Heng ho te hi indona a kah hlum ni lo a a hranpa ngat a Nazi Officer lian an thah ho zawng te chu an ni.

BigDaddy Hmahmatea II
☀ Source: Seven Men At Daybreak/ Opperation Anthropoid/ Wikipedia

No comments:

Post a Comment